Abstract:
چکیده این مقاله بر آن است تا ضمن بررسی موارد نقض تمامیت ارضی ایران در دوره زمانی 1324-1329هـ.ق/1906-1912م. چگونگی، ابعاد و زمینه‌های آن، کنش‌های مقاومت‌آمیز مردمی علیه نقض تمامیت ارضی را بر اساس آرای نظری مطرح در علوم اجتماعی مورد مطالعه قرار داده و ویژگی‌های آن را بر شمرد. بر این اساس مقاله حاضر بعنوان پژوهشی نظری تحلیل، واقعیت‌های تاریخی معتبر را با ارجاع به یافته‌های احصاء‌شده سنت مطالعات علوم‌اجتماعی مقاومت مورد تحلیل قرار‌داده‌است. نتیجه آن‌که تمامیت ارضی ایران در دوره زمانی مذکور توسط دولت‌های روسیه، بریتانیا و عثمانی بطور کوتاه و میان‌مدت مورد نقض قرار‌گرفته و کنش‌های مقاومت‌آمیز مردمی را به‌دنبال داشته است. کنشگران با درک تهدید امنیت ملی و وجود حس تحقیر اجتماعی در برابر قوای متجاوز، نقض تمامیت ارضی را به مثابه نوعی اعمال قدرت دانسته و در شرایط فقدان نیروی دفاعی قوی، مجلس با‌ثبات، ضعف سازوکارهای حکومتی و نابسامانی‌های سیاسی اقتصادی، کنش‌های خود را در قالب تحریم کالاهای کشورهای متجاوز، ترک جشن نوروز، تشکیل اجتماعات اعتراضی، تدوین و ارسال اعتراض‌نامه و ابراز همدردی با ساکنان مناطق مورد تهاجم در تضاد با وضع موجود به منصه ظهور رساندند. استفاده از اشکال روزمره مقاومت، بروز خلاقیت و نیز کنش‌گری در زمان مقتضی از دیگر ویژگی‌های این کنش‌های مقاومت‌آمیز است.
Machine summary:
نتیجه آن که تمامیت ارضی ایران در دوره زمانی مذکور توسط دولت های روسیه ، بریتانیا و عثمانی بطور کوتاه و میان مدت مورد نقض قرارگرفتـه و کـنش هـای مقاومت آمیز مردمی را به دنبال داشته است .
کنشگران با درک تهدید امنیت ملی و وجود حس تحقیر اجتماعی در برابر قوای متجاوز، نقض تمامیت ارضـی را بـه مثابـه نـوعی اعمال قدرت دانسته و در شرایط فقدان نیروی دفاعی قوی ، مجلـس بـاثبـات ، ضـعف سازوکارهای حکومتی و نابسامانی های سیاسی اقتصادی ، کنش های خـود را در قالـب تحریم کالاهای کشورهای متجاوز، ترک جشن نوروز، تشـکیل اجتماعـات اعتراضـی ، تدوین و ارسال اعتراض نامه و ابراز همدردی با ساکنان مناطق مورد تهاجم در تضاد با وضع موجود به منصـه ظهـور رسـاندند.
تلاش برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی پس از مشروطه باتوجه به ایجـاد نهادهـای دموکراتیک به ویژه مجلس و اشاعه ی مسائل سیاسی کشور در میـان تـوده هـای مـردم ، رنگ جدیدی به خودگرفت و به صورت کنش های آشکار و پنهان در مقابل ناقضان این حق مسلم ، اعم از روسیه و انگلـیس ، عثمـانی درآمـد و اقشـار گونـاگون مـردم چـون روحانیان ، بازاریان و روشنفکران در پایتخـت و حتـی ایـالات و ولایـات کشـور را بـه واکنش واداشت .
هرچند هجوم و ورود قوای نظامی دولت های مـذکور منحصـر بـه این دوره ی زمانی نبوده و بعضا دارای قدمت است ، اما چنین به نظر می رسد کـه مـوارد نقض تمامیت ارضی ایران به ویژه توسط روس و انگلیس با قرارداد ١٩٠٧م .
(
, 
, 
)
