Abstract:
در دوره قاجار، گیلان بخاطر وجود راه ارتباطی آسانتر مراکز داخلی ایرانبه بنادر روسیه، به عنوان دروازه اروپا تبدیل شد. این موقعیت برتر ارتباطی، در کنار شرایط اقتصادی این منطقه توجه روسیه را به خود جلب نمود. براین اساس تسلط بر آن از مهمترین اهداف زمامداران این کشور گردید. حضور و نفوذ روسیه در گیلان بعد از جنگهای ایران و روس سرعت گرفت. این امر پیامدهای اجتماعی ـ سیاسی متعددی در منطقه بجای گذاشت و باعثآشنایی اهالی با تحولات جدید جهان شد و زمینه برای ایجاد خیزشهای اجتماعی- سیاسی فراهم گردید. بدین ترتیب گیلان از اولین نواحی ایران بود که تحت تاثیر روابط با روسیه و بالطبع اروپا، تاثیرات و تحولات متعددی را شاهد بود. حضور ارامنه قفقاز در گیلان، مهاجرت کارگران روسی و گیلانی، مداخلات اتباع روسی در منطقه، ایجاد روحیه بیگانهستیزی، انقلاب مشروطیت گیلان و تحولات رشت از آنجمله بود.
During Qajar era، Guilan became a gate to Europe because of its facile connections with Iran’s internal centers specially the capital and the Russian ports. This superior communication position، besides the economical condition of the region، attracted the Russians’ attention. Therefore، conquering this region became one of the most important purposes of Russian governors. The presence and influence of Russia in Guilan was accelerated after the wars between Iran and Russia. This caused many social-political consequences and led to the familiarity of the people of this region with the world’s new developments. This paved the way for some social-political movements. Under the influence of Iran’s relations with Russia and also Europe، Guilan was among the first regions witnessing numerous changes، such as the presence of Caucasus Armenian in Guilan، migration of Russian and Guilanese labors، Russian nationals’ interventions in the region، creation of the spirit of xenophobia، Guilan’s constitutional revolution and Rasht mutation.
Machine summary:
"این تحقیق با روش تحلیل محتوا و بـه شـیوه کتابخانـه ای بـه دنبـال پاسـخ گـویی بـه پرسش های زیر است : حضور گسترده روسیه چگونه در بیداری افکار و اندیشه مـردم گـیلان مؤثر بود و آن ها به چه نحوی از حضور روس ها بهره برداری کردند؟ ١- گیلان دروازه اروپا از قرون گذشته نواحی ساحلی خزر به عنوان مناطق مرزی با روسیه مورد توجه بود.
با انعقاد عهدنامه ترکمانچای و کسب کاپیتولاسیون بسیاری از تجار و زمین داران منطقه برای امنیت بیشتر متمایل بودند تحت لوای دولت روس قرار گیرنـد کـه این امر زمینه نفوذ بیشتر روسیه را فراهم میکرد «روسیه تزاری در میان بازرگانان ، دهقانان و ایلات شمالی ایران از نفوذ خاصی برخوردار بود.
«بزرگ ترین مصیبت آزادیخواهان گیلان در آن زمان این بـود کـه روس ها در آن سامان قدرت فوق العاده داشته و در تمام حقوق و شئون زندگی مردم مداخلـه می کردند و دست نشاندگان و تحت الحمایه های آن ها بر جان و مال مـردم تسـلط داشـتند.
» (کشاورز، ٥٤:١٣٤٧) با ایجاد مراکـز تمدنی و فرهنگی از یک سو و نزدیکی به تهران ، قفقاز و روسیه از سـوی دیگـر، گـیلان بـه یک منطقه با داشتن افکار و اندیشه های جدید سیاسی، اجتماعی بدل شد.
خیزش های انقلابی در روسیه از اواخر قرن ١٩ آغاز شده بود و منطقـه قفقـاز بـه دلیـل فشارهای حکومت تزاری در این میان نقش مهمی ایفـا مـیکـرد و تشـکل هـای سیاسـی- اجتماعی جدیدی را به وجود آورد که حزب سوسیال دمـوکرات کـارگران روس از آن جملـه بود."