Abstract:
تاریخ نگاری جدید مبتنی بر نظریه، روش و معرفت شناسی تحقیق است. این بحث وارد حوزه ترجمه نیز شده است و تا کنون محققان بسیاری در مورد پژوهش تاریخی، مفهوم تاریخ و تاریخ نگاری و روش شناسی آن سخن گفته اند و با پیشنهاد و ترویج رویکردهای مختلف تاریخ نگاری به غنی سازی این حوزه پرداخته اند. در این میان نظرات آنتونی پیم (۱۹۹۲) در این زمینه در خور توجه است. به اعتقاد پیم متونی که عموما آن ها را متونی درباره تاریخ ترجمه می دانیم در واقع بیشتر در حوزه نقد تاریخی یا بایگانی شناسی قرار می گیرند و نه به طور مطلق در حوزه تاریخ نگاری (پیم، ۱۹۹۲). به اعتقاد پیم نه نقد و نه بایگانی شناسی هیچ کدام نمی توانند فرضیاتی مطرح کنند که با پویایی و تغییر در ارتباط باشد. هر دوی آن ها از تببین و تشریح تغییر، چیزی که در پژوهش تاریخی حرف اول و آخر را می زند، ناتوانند. به زعم وی این نقیصه از این نشئت می گیرد که محققان دقیقا نمی دانند به دنبال چه هستند و چگونه می خواهند به آن دست یابند. از این رو تاریخ نگاری ترجمه غالبا به صورت کلی و بدون پرداختن به جزئیات انجام می گیرد و به همین علت نهایتا فهرستی از اطلاعات ارائه می شود بی آنکه مبتی بر پایه و اساس علمی به ویژه آزمودن فرضیه های ابطال پذیر باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی کتاب با چراغ و آینه: در جستجوی ریشه های تحول شعر معاصر ایران اثرمحمدرضا شفیعی کدکنی ، از منظر تاریخ نگاری ترجمه با رویکرد پیم است. بررسی این کتاب نشان داد که کدکنی با استناد به مستندات بسیاری، از روش های حکایت وار مورد نکوهش پیم دوری جسته و بر نقش فعال ترجمه و مترجمان در فرآیند تغییر تاکید می کند، همچنین با تاکید بر فرهنگ مبدا و زبان هایی که ترجمه ها از آن ها صورت می گیرد، از ایراداهای وارد شده بر مدل های سیستمی توسط پیم که بیشتر بر فرهنگ مقصد تاکید می کنند، دوری جسته است، به طوری که می توان گفت روش کدکنی به دلایل زیر تا حد بسیار زیادی به مدل تاریخ نگاری مورد نظر پیم نزدیک است.
• پاسخ دادن به یک مسئله خاص ( تحول شعر معاصر فارسی)
• مبتنی بودن بر شواهد مستند و مستدل
• توصیف مترجمان به عنوان عوامل بالقوه تغییر و تحول تاریخی
• تاکید بر فرهنگ مبدا
• توجه به جایگاه بینافرهنگی مترجمان
• به کارگیری فرضیه های روش شناختی که قابلیت ابطال پذیری دارند
Machine summary:
"بررسی این کتاب نشان داد که کـدکنی بـا اسـتناد بـه مسـتندات بسیاری، از روش های حکایت وار مورد نکوهش پیم دوری جسته و بر نقش فعال ترجمه و مترجمان در فرآیند تغییر تأکید می کند، همچنین با تأکید بر فرهنگ مبـدأ و زبـان هـایی کـه ____________________________تاریخ دریافت : ١٣٩٥/٢/٣٠ تاریخ پذیرش : ١٣٩٥/٥/٣٠ ترجمه ها از آن ها صورت می گیرد، از ایراداهای وارد شده بر مدل های سیستمی توسط پـیم که بیشتر بر فرهنگ مقصد تأکید می کنند، دوری جسته است ، به طوری که مـی تـوان گفـت روش کدکنی به دلایل زیر تا حد بسیار زیادی به مدل تاریخ نگاری مورد نظـر پـیم نزدیـک است .
آنچنان که پیم (١٩٩٢) در مقاله خویش تحت عنوان «کاستی هـای تـاریخ نگـاری ترجمـه » بیـان کرده است ، کاستی های زیر در تاریخ نگاریهای ترجمه دیده می شود: جمع آوری اطلاعات به صورت بایگانی که به طور مشخص به هیج مسـئلۀ خاصـی پاسـخ نمی دهد؛ مبتنیبودن بر روایت شواهد و اطلاعات به صورت خاطره ؛ دوره بندی تقویمی و بدون تمیز؛ نادیده انگاشتن مترجمان به عنوان عوامل بالقوة تغییر و تحول تاریخی ؛ ارجحیت (تفوق ) فرهنگ مقصد؛ به کارگیری فرضیه های روش شناختی که قابلیت ابطال پذیری ندارند؛ نادیده انگاشتن جایگاه بین فرهنگی مترجمان .
٥. نتیجه گیری بررسی موردی کتاب با چراغ و آینه : در جستجوی ریشه های تحول شعر معاصر ایـران نشـان داد کـه روش تاریخ نگاری کدکنی در این کتاب در بسیاری از موارد به روش مورد نظر پیم نزدیک اسـت ."