Abstract:
شروط ضمن عقد که نقش مهمی در تعریف، توسیعیا تحدید حقوق و تکالیف قراردادی متعاملین دارند، گاه درعمل عقیم می مانند و در نتیجه، تعادل اقتصادی قرارداد به نفع یکی از طرفین به هم می خورد. ضمانت اجرای فسخ که در قانون مدنی برای مشروط له پیش بینی شدهاست، علاوه بر آنکه ثبات و استحکاممعاملات را به مخاطره می اندازد، همیشه از وی جبران خسارت نمی کند.نظریه متداول بر پایه این استدلال که ارش امری است استثنائی و مقابله ای میان ثمن و شرط ضمن عقد وجود ندارد، معتقد است امکان مطالبه ارش برای مشروط له وجود ندارد، ولی این تحقیق با رد استدلال های دیدگاه رایج که نوعا بر مفروضات فلسفی قابل تردیدمبتنی است، بر پایه مفهوم ارش و لزوم تدارک ضرر و نفی دارا شدن بلاجهت و لزوم مراعات عدالت معاوضی، درصدد اثبات ارش است.
Conditions mentioned in the Contract play an important role to define,extend, or limit contractual rights and obligations of two parties; theseconditions are, however, sometimes practically fruitless; and consequently,economic balance is violated in favor of one of them
Machine summary:
اهم این استدلال ها را در اینجا ذکر می کنیم : الف ) عدالت معاوضی در عالم معاملات نمی توان همة امور را به انشاء و ارادة اظهـار شـده بـه وسـیلة طـرفین 72 مستند دانست ، بلکه بسیاری از امور در عالم لب و عالم معنا ریشه دارد؛ از جملـة ایـن امور، وصف و شرط اند که هرچند در عالم ظاهر یعنی انشاء و ارادة ظـاهری متعـاملین ، بخشی از ثمن و عوض در مقابل آنها قرار داده نشده اسـت ، ولـی در عـالم لـب چنـین مقابله ای قابل ترسیم است و اینکه می بینیم در مأثورات حقوقی سـخن از تقسـیط ثمـن نسبت به شرط و وصف وجود دارد، به این دلیل است که وجود شـرط باعـث افـزایش قیمت معوض می شود و فقدان آن باعث کاهش ارزش معوض می شود.
براساس این توجیه ، عدم پرداخت ارش امری روشن خواهد بود؛ زیرا به طور مسلم در عقد، یک عوض و یک معوض وجود دارد که در مقابل یکدیگر قرار گرفته اند و یک شرط قرار دارد که فقط به دلیل ربط خود با عقد اصلی کسب لزوم کرده است و هـیچ نقشی در اجزای عوضین ندارد، بلکه نقش آن فقط ایجاد انگیزه و داعی جهت افزایش ثمن معامله است که برای تـدارک آن ، خیـار فسـخ معاملـه در نظـر گرفتـه مـی شـود (اصفهانی ، ١٤١٩: ٥٢).