Abstract:
اختیار معامله، قراردادی مقدماتی است که زمینه انعقاد عقد اصلی را در مدت زمان مقرر میان طرفین فراهم می سازد. این قرارداد نه تنها می تواند در مراودات مالی روزمره جامعه نقش ایفا کند، بلکه اکنون در بورس های مهم دنیا به عنوان ابزار مالی کارآمد میان فعالان بورس کاربرد بسیار دارد. بند 11 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، قرارداد اختیار معامله را به عنوان یکی از ابزارهایمشتقه مالی قابل معامله در بازار بورس معرفی کرده است، ولی درباره مفهوم یا ماهیت آن سخنی به میان نیاورده است. اختیار معامله قراردادی نوظهور و در متون حقوقی ایران فاقد سابقه است. در این تحقیق نگارندهـ صرف نظر از ماهیتیا آثار قرارداد مزبور ـسعی دارد قرارداد اختیار معامله را از نظر مفهوم، اصطلاحات رایج، انواع، مزایا و معایب به جامعه حقوقی معرفی کند.
Selection of Deal is a preliminary contract which paves the way to conclude the main contract in certain period of time between two parties. This contract may play its role in the everyday financial deals in the society; in addition, it is very useful as an efficient financial tool for those working in the field of stock exchange. The para. 11 of the Article 1 of the Islamic Republic of Iran's Law for Commercial Papers has introduced this contract as one of the financial derivative tools which are negotiable among those working in the field of stock exchange.
Machine summary:
دلیل اصلی ایجاد قرارداد اختیار معامله ، وجود دو نقیصه در قراردادهـای آتـی بـوده است : نخست اینکه چون قراردادهای آتی برای هر دو طرف آن تعهـد ایجـاد مـی کنـد، هیچ یک از آنان نمی تواند از تفاوت قیمت ها سودی کسب کند و بایـد حتمـا بـا قیمـت مشخص در قرارداد به تعهد خود عمل کنند.
در این قرارداد حداکثر ضـرر دارنـده ، همـان مبلغی است که بابت کسب اختیار پرداخته است ؛ دوم اینکه از قراردادهای آتی نمی توان برای مدیریت «تعهدات احتمالی » استفاده کرد، در صـورتی کـه قـرارداد اختیـار معاملـه چنین قابلیتی را دارد (عصمت پاشا، ١٣٨٢: ١٣٥)؛ یعنی می توان با خریـد اختیـار معاملـه ، مالی معین و با قیمت مشخص در آیندة تعهدات احتمالی را مدیریت کرد، بـدون اینکـه الزامی نسبت به انجام معاملة مذکور وجود داشته باشد.
قـرارداد اختیـار معامله به دلیل ویژگی و مزایـای خاصـی کـه دارد، ایـن ارزش افـزوده و جایگـاه را در بازارهای مـالی بـه دسـت آورده اسـت ؛ زیـرا فعـالان بـازار بـه خـوبی دریافتـه انـد کـه انعطاف پذیری اختیارات در مقایسه با قراردادهای آتی بیشتر است و به همین دلیل ، بهتر می توان خطر ناشی از نوسانات نامطلوب قیمت ها را با آن پوشش داد.
بـه همـین دلیـل ، بـرای تسـهیل مبادلـه ، از روش تسویه حساب نقدی استفاده می شود؛ یعنی چنانچه دارندة حق خرید شاخص ، حق خود را اعمال کند، فروشنده تفاوت سطح شاخص و قیمت توافقی را محاسبه مـی کنـد و در تعداد سهام موجود در شاخص ضرب می کند و معادل حاصل این محاسبات ، پول نقـد به خریدار می پردازد؛ به عنوان مثال : چنانچه یک اختیار خریـد شـاخص کـه ١٠٠ سـهم دارد، خریداری شود.
(
, 
, 
)
