Abstract:
یکی از برجسته ترین نمادهای شیعی، واقعه کربلاست که از عمیق ترین و جان گدازترین حوادث مذهبی تاریخ بشر به شمار می آید. بازتاب این واقعه در جوامع شیعی، در طول تاریخ به گونه های مختلف رخ نموده است.
مردم گیلان در تجلی علایق شیعی خود، با گردهمایی در بقاع متبرک امامزادگان و سادات، به خاندان نبوت توسل می جستند و آیین ها و مناسک شیعی را در این اماکن برگزار می کردند. ایشان همچنین به منظور پاسداشت حماسه عاشورا، مضامین این واقعه عظیم را بر دیوارهای بقاع نقش می زدند. شیعیان منطقه، مصایب کربلا را متعلق به خود می دانستند و در پیوندی عمیق با آن، در به تصویر کشیدن مجالس آن همت می گماشتند. نقش زدن بر در و دیوار بقعه، نوعی حرمت گذاری و ارادت به صاحب بقعه، و در جهت بیان باورهای پاک و بی غش مردم است. سنت نقش زدن مضامین مذهبی بر در و دیوار و ستون بقعه ها، رسمی کهن در منطقه است که حدود دو قرن قدمت دارد. پرداختن به مضامین حماسه جاودانه عاشورا در دیوارنگاره های بقاع، از سر عشق و دلدادگی انجام شده است و فاقد سند تاریخی است. در این دیوارنگاره ها بیشتر، ابعاد عاطفی واقعه کربلا به تصویر آمده است. این دیوارنگاره ها برای مردم جنبه ای مقدس داشته و در پرورش باورهای شیعی و آیین های سنتی ایشان، نقشی موثر ایفا می کرده است.
مقاله پیش رو بر این مطلب تاکید دارد که بازتاب مضامین عاشورایی دیوارنگاره های بقاع متبرک، نشان دهنده علاقه و باور مردم منطقه به اهل بیت و تاثیرگذاری آن بر باور شیعی مردم گیلان بود. غالب مضامین عاشورایی این دیوارنگاره ها را می توان با نگاه نمادین و اسطوره پردازانه عوام ارزیابی کرد؛ زیرا در ارتباط با فرهنگ شیعی عامه است.
Machine summary:
"در مجاورت این بقعه سقاخانه ای قرار دارد که دیوارهای آن پوشـیده از نقاشـی هـایی بـا کاشی های لعابی است و تقریبا همگی دارای مضامین عاشورایی و وقایع شـیعی اسـت ؛ مجالسی چون «اشـک خـون ریخـتن شـیران و پرنـدگان بـر جنـازه هـای بـی سـر و تیرباران شدة شهدا»، «شام غریبان »، «بردن اسیران و سرهای شهدا به شام »، «در کاخ یزید»، «حارث و طفلان مسلم »، «نبرد حضـرت مسـلم بـا کوفیـان »، «قیـام مختـار و خون خواهی او از کوفیان ».
۵. بقعة آقاسیدمحمد یمنی بن امام موسی الکاظم ع این بقعه واقع در روستای لیچا، لشت نشا، یکی از بقعه هایی است کـه بـر دیـوارهـای داخلی و خارجی و ستون های آن نقاشی هایی با مضامین مذهبی کشیده شده است .
اگرچه این دیوارنگاره ها نزدیک بـه نـود سـال پیش نقاشی شده اند، ولی مضامین حماسی این دیوارنگـاره هـا، در بـاور شـیعی مـردم منطقه همچنان نقشی مهم و تأثیرگذار داشته است و هنوز در کنار این بقعـه ، مراسـم تاسوعا و عاشورا برگزار می شود و در ایام محرم و صفر تکیه گاه و پناهگاه مردم بومی به شمار می آید.
بی شک اگر در گذشته همة اهل محل با حسی مشترک و هدفی واحد برای حفظ حریم عقاید شیعی خود و بیان رشادت ها و رادمردی های اهـل بیـت ع در واقعة کربلا و انتقال آن به نسل های پس از خود، به بیان این باورها در قالب تصـاویر دیوارنگاره های این بقعه ها پرداختند، امروزه نیز بـه واسـطة همـین ویژگـی اعتقـادی ، می توان نوعی حمایت مردم منطقه را در ارتباط با حفظ حرمت بقعه ها شاهد بود."
(
, 
, 
)
