Abstract:
در سالهای اخیر بیشتر پژوهشهای مرتبط با مخاطرات، پارادایم خود را از مدل کاهش تلفات و خسارت به یک مدل جامعتر تابآوری اجتماع محلی تغییر دادهاند. بر این اساس دیدگاهها و نظریههای مدیریت سوانح و توسعه پایدار در پی ایجاد جوامع تابآور در برابر مخاطرات طبیعی هستند. تابآوری میزان مقاومت سیستمها، توانایی آنها در تحمل تغییر و اختلال و تداوم روابط موجود بین افراد یا متغیرهاست. این تحقیق با در نظر گرفتن چنین تعریفی برای تابآوری به ارزیابی رویکرد تابآوری شهرستان دماوند در برابر مخاطرات طبیعی پرداخته است. مهمترین رویکردهای تابآوری به چهار گروه تقسیم شدهاند. گروه اول شامل رویکرد کنشگر، کنشپذیر و رویکرد سازگار و گسترده است؛ گروه دوم نیز شامل سه رویکرد تابآوری بهعنوان آمادگی، تابآوری بهعنوان عملکرد و تابآوری بیاثر است؛ گروه سوم رویکردهای تابآوری را به دو رویکرد بخشی و کلی تقسیم میکند؛ و گروه چهارم نیز شامل رویکردهای تابآوری و تعادل جهانی، تابآوری و تعادل چندبعدی است. این پژوهش براساس این رویکردها به شیوة پیمایشی و با تکمیل پرسشنامه در سطح منطقة تحقیق به شیوة تصادفی، دادههای لازم را جمعآوری و با روشهای آماری بررسی و تحلیل کرده است. تحلیل دادهها برای هر دستهبندی انجام گرفته تا تابآوری منطقة تحقیق در هر گروه تعیین شود. نتایج حاکی از آن است که رویکرد تابآوری این منطقه در گروه اول کنشگر است، و در گروه دوم تابآوری بهعنوان عملکرد، در گروه سوم تابآوری بخشی و در گروه چهارم رویکرد تابآوری و تعادل جهانی بر منطقه حاکم است.
Machine summary:
در بررسی تاب آوری جوامع در برابر مخاطرات نیز تمرکز عمده بر تعیین شاخص ها و سنجش برخورداری جامعه از این شاخص ها بـوده اسـت و علـیرغـم مطـرح بودن رویکردهای متنوع برای تاب آوری، تاکنون در پژوهش های ملی به تعیین رویکرد تاب آوری جامعه توجه نشده است .
سه جنبه از تاب آوری جنبه ها ویژگیها تمرکز زمینه بازگشت به حالت یا مهندسی کارکرد اولیه پس از بازیابی، پایداری وابسته به تعادل پایدار وقوع اختلال ظرفیت کاهش و چشم اندازهای پایدار و اکولوژیکی تحمل ضربه ، تداوم پایداری، نیرومندی مطلوب مطابق با عملکرد محیط زیست برهم کنش اختلال و اجتماعی - مقاومت ، سازگاری، بازخورد یکپارچۀ سیستم ، سازماندهی مجدد، اکولوژیکی یادگیری، نوآوری تعاملات پویای متقابل تداوم و توسعه منابع [٣٣، ٢٩، ٢٦، ٢٥] با توجه به تعاریف بیان شده ، تاب آوری به دو دلیل هدفی مهم اسـت : اول ، بـدین دلیـل کـه آسیب پذیری سیستم های اجتماعی و فنی به طـور کامـل پـیش بینـیپـذیر نیسـت ، تـاب آوری - توانایی سازگاری با تغییرات بدون ناکامی فاجعه بار- در برابر مخـاطرات ضـروری اسـت .
در این زمینه کلین معتقد است که جامعۀ متکی بـه تـاب آوری کـنش پـذیر بـا اسـتحکام بخشیدن به وضع موجود و مقاوم ساختن سیستم در برابر خطرها به سمت آینده پـیش مـیرود، درحالی که جامعه ای با تاب آوری کنشگرایانه در تلاش برای ایجـاد سیسـتمی اسـت کـه یـارای سازگاری با شرایط جدید را دارد [٣].
A Case Study Approach to Understanding Regional Resilience, Institute of Urban & Regional Development, Available at: http://www.
Disaster Resilience: A Guide to the Literature, NIST Special Publication 1117, Office of Applied Economics, Engineering Laboratory, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, Available at: docs.
Hyogo Framework for Action 2005–2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters, Available at: http://www.