Abstract:
گردشگری مذهبی گونهای از گردشگری است که به دلیل شرایط ویژه و ریشه داشتن در فرهنگ دینی نقش مهمی در پایداری فرهنگی و اقتصادی کشور ایران دارد و همچنین ظرفیتهای زیادی برای توسعه خدمات گردشگری در مناطق مختلف کشور فراهم مینماید که برای استفاده از آن نیاز است که شرایط موجود بررسی و برنامهریزی راهبردی با تکیه بر نقاط قوت و امکانات مناطق مذکور تدوین شود. شهر دزفول با وجود 50 مسجد و بقعه تاریخی بعنوان جاذبه گردشگری مذهبی و آیینها و رسوم مذهبی متنوع از ظرفیت مناسبی برای توسعه گردشگری مذهبی برخوردار است که در این تحقیق تلاش شده با استفاده از تکنیک SWOT نقاط ضعف و قوت (عوامل درونی) و فرصتها و تهدیدها (عوامل خارجی) آن بررسی شده و سپس اولویتبندی راهبردهای تدوین شده با استفاده از مدل AHP انجام وراهکارهایی جهت تقویت این فعالیت در شهر دزفول ارائه شود. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانهای و میدانی است و نتایج حاکی از آن است که با توجه به اولویتهای استخراج شده از نظر کارشناسان، استفاده از نقاط ضعف و قوت و همچنین موازنه فرصتها و تهدیدها در حد متوسطی است، یعنی امکان بهرهگیری از فرصتها و نقاط قوت موجود همراه با کمرنگ نمودن نقاط ضعف و تهدیدها وجود دارد اما این امر مستلزم برنامهریزی و تقویت زیرساختهای گردشگری شهر و ارتقاء آگاهیهای عمومی دراین زمینه است. همچنین راهبرد تهاجمی مهمترین راهبرد در توسعه گردشگری مذهبی شهر دزفول است و پس از آن راهبرد بازنگری قرار دارد.
Machine summary:
نتایج بیانگر آن است که با توجه به اولویت های استخراج شده از نظر کارشناسان ، امکان استفاده از ضعف ها و قوت ها و همچنین موازنۀ فرصت ها و تهدیدها در حد متوسط است ؛ یعنی امکان بهره گیری از فرصت ها و قوت های موجود همراه با کمرنگ کردن ضعف ها و تهدیدها وجود دارد، اما این امر مستلزم برنامه ریزی و تقویت زیرساخت های گردشگری شهر و ارتقای آگاهیهای عمومی در این زمینه است .
این گونه از گردشگری که با اعتقادات و باورهای مذهبی بازدیدکنندگان یا قدمت و جاذبۀ تاریخی مکان های مذهبی گره خورده است ، ریشه در تاریخ ایجاد مذاهب دارد و ظرفیت عظیمی را برای جذب گردشگر در مناطق مختلف کشور ایجاد میکند؛ حتی به دلیل جایگاه ویژة ایران در جهان اسلام ، در ابعاد بین المللی توسعۀ صنعت گردشگری کشور نیز نقش مهمی ایفا می کند.
وجود ٥٠ بقعۀ متبرکه و مسجد تاریخی (ادارة اوقاف و امور خیریۀ شهرستان دزفول ، ١٣٩٣) که بعضی از آن ها نظیر بارگاه حضرت سبزقبا (محمدبن موسی الکاظم )، بقعۀ رودبند و مسجد جامع دزفول دارای جایگاه مردمی خاص هستند و «در هویت شهری دزفول نقش ویژه و مؤثری دارند» (آذرکیش و افضلینیا، ١٣٩٣: ١١)، در این شهر ظرفیت مناسبی برای توسعۀ گردشگری مذهبی ایجاد کرده است که البته تاکنون در این زمینه ، برنامه ریزی مدون و دقیق انجام نشده و از این ظرفیت ، بهره برداری مناسبی صورت نگرفته است .