Abstract:
حکیم عسجدی مروزی از جمله شاعرانی است که در تذکر هها و سفین هها نامی نیک از خود به یادگار نهاده است و گاه تذکره نویسان نام او را هم ردیف شاعرانی بزرگ چون حکیم طوس، منوچهری و عنصری آورده اند و سبک سیاق نوشتاری وی را مورد ستایش قرار داده اند. آنچه از وی بر جای مانده، برگرفته از تذکر ه ها و آث ار سایر ادیبان و شاعران می باشد. با توجه به این که اشعار او تاکنون مورد پژوهش و بررسی قرار نگرفته، نگارنده را بر آن داشت که شناخت نامه ای مختصر از سبک و سیاق نوشتاری این شاعر بزرگ ارائه نماید و کارکردهای زیبایی شناختی اشعار او را مورد بررسی قرار دهد. از آنجا که اشعار به دست آمدة وی پراکنده و محدود است ، شاید نتوان به طور کامل شاکلة لفظی وی را تشریح نمود، ولی می توان تا حدودی ساختار نوشتاری و تصویری و تکنیکی وی را بازگو کرد. در این مقاله تخیل و تصویرپردازی و همچنین شیوة به کارگیری عناصر نظم آفرین شعر او مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و شاکلة فکری وی تبیین گردیده است. همچنین با بررسی مختصات زبانی و شکل شناسی اشعار وی ساختارهای لفظی و معنایی وجوه هنری اشعار عسجدی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
Machine summary:
"مسئله بسیار مهمی در استفاده عسجدی از صنایع تصویرساز وجود دارد و آن اینکه هنگامی که مخاطبانش ، خاص و درباریان یا شعرا هستند، بسامد استفاده از صنایع در آثارش بسیار بالا می رود: به نوبهار جوان شد جهـان پیـر زسـر ز روی سبزه برآورد شاخ نرگس سـر (همان :٣٢) اما هنگامی که مخاطب او مخاطب عام است و هنگامی که پند و اندرز می دهد و یا با خویشتن سخن می گوید این بسامد پایین می آید: دل دوش هزار چاره سازی می کرد با وعدة دوست عشق بازی می کرد (همان :٢٩) نکته دیگر در کاربرد صناعات تصویرساز در شعر عسجدی ایـن اسـت کـه او هنگـام مواجهه با مخاطب خاص از استعاره و تشبیهات غریب بسیار بهره مـی بـرد، امـا در مقابلـه بـا مخاطب عام تشخیص و تشبیهات نزدیک به ذهن ، نقش بیشتری را ایفا می نماینـد.
نـه بسیار بالا و نه بسیار پایین و بیشتر سعی کرده هر دو جانب رو ساخت و ژرف ساخت کـلام را مورد توجه قرار دهد؛ این مسئله در شکوائیه های او نیز وجود دارد: ای روی تـو چـون بـاغ وهمـه بـاغ بنفشـه خواهم که بنفشه چنم از باغ تو یک مشت (عسجدی ، دیوان ، ٢٤) اما هنگامی که به مقابله با شاعری دیگری برمی خیزد، بسامد استفاده از صنایع لفظی و بدیع نویسی برای مفاخره به حد اعـلای خـود مـی رسـد."