Abstract:
در دو دههی گذشته در بسیاری از کشورهای اروپایی شاهد نوعی تمایز حقوقی و سیاسی بین شهروندان این کشورها هستیم. این دوگانه انگاری تحت تاثیر عواملی همچون حادثه 11 سپتامبر و برخی انفجارها در شهرهای اروپایی بیشتر متوجه شهروندان مسلمان این کشورها شده است. ایجاد تمایز بین شهروندان مسلمان و غیرمسلمان در کشورهای اروپایی مانند انگلستان در سال های اخیر به اسلامهراسی و اسلامستیزی منجر شده است. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که چه عواملی موجب ظهور اسلامهراسی و اسلامستیزی در انگلستان شده ظهور و نمودهای این پدیده به چه صورت بوده است؟ یافتههای کلی پژوهش نشان میدهد که عواملی هویتی نقش مهمی در ایجاد دوگانگی، غیریت سازی و اسلامهراسی در بریتانیا داشتهاند.در پژوهش پیش رو از نظریه ی هویت شهروندی استفاده شده است.این نظریه به بررسی و شرح وظایف و حقوق شهروندان در برابر یکدیگر و در برابر دولت می پردازد. هر شهروند همانطور که دارای وظایفی هست، دارای حقوقی از طرف دولت و دیگر شهروندان نیز هست. اگر این حقوق و وظایف رعایت نشود هویت شهروندی هر شهروند در جامعه خدشه دار می شود.در این پژوهش، بین انواع مخالفت با اسلام تفکیک صورت گرفته است. همچنین نمودهای اسلام هراسی و اسلام ستیزی در انگلستان را به سه سطح تقسیم شده است.در سطح فضای عمومی جامعه به صورت خشونت کلامی و فیزیکی، سطح رسانهها بهصورت تصویرسازی منفی و سطح دولت به شکل تبعیض در حقوق شهروندی و خدمات تقسیم شده است. مقاله ی پیش رو به روش توصیفی – تحلیلی نگاشته شده است. داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای – اسنادی گردآوری شده اند سپس توصیف و مورد تحلیل قرار گرفته اند. در همین راستا از نتایج یک پژوهش پیمایش پرسشنامه ای مربوط به سال 2012، بهره گیری شده است.
Machine summary:
افزایش جمعیت مسلمانان به همراه حادثه 11 سپتامبر و حوادث تروریستی پس از آن، تمایزهای فرهنگی مسلمانان اروپا را به چالش هویتی تبدیلکردهاست؛ در واکنش به این وضعیت، ابتدا با طرح موضوع اسلامهراسی و اسلامستیزی، اقدامهای عملی زیادی صورتگرفت که برخی از آنها نیز حالت خشونتآمیز داشت (صباغیان،1394: 2)؛ این نمودها در سطوحی مختلف، همچون: سطح دولت مانند شرایط سخت استخدام (مرشدیزاده، 1388: 260)، تبعیض در دادرسی (حسینی فایق، 1391: 154 و 155) و در سطح فضای عمومی جامعه، مانند طرد جوانان و نوجوانان مسلمانان از جمع گروههای دوستان و همسالان (مرشدیزاده، 1388: 255)، 1 سطح رسانه مانند ساخت فیلمهایی نظیر فیلم موهن «معصومیت مسلمانان» که شخصیت پیامبر گرامی اسلام، شخصیتی خشن و مسلمانان در آن، انسانهایی وحشی نمایشدادهمیشوند قابلاشارهاند (مجیدی و صادقی،1393: 392).
شکل 1: نقش آگاهی در تقسیمبندی اشکال مخالفت با اسلام د- تحول نمودهای اسلامهراسی به اسلامستیزی 11 سپتامبر سال 2001 میلادی، نقطه عطفی در تحولات بینالمللی محسوبمیشود و تلاش برای آغاز عصری جدید را به سردمداری ایالات متحده و همراهی اروپا رقممیزند؛ این حادثه ناگوار که علل و عوامل آن، هنوز مشخص نشدهاند، بهسبب عمق فاجعه و پوشش رسانهای گسترده، موجب واکنشی ضد کلیت اسلام شد؛ با این اوصاف آیا میتوان 11 سپتامبر را بهعنوان کاتالیزور اسلامهراسی یا اسلامستیزی دانست؟؛ آیا این اتفاق، دارای تبعات بعدی نبود؟ و آیا اینگونه اقدامهای مسلمانان افراطی مؤثر بر خشونت اروپاییان به مهاجران مسلمانان نبودهاست؟ اسلامستیزی درواقع، حاصل تصور غلط پیشین شکلگرفته در مرحله اسلامهراسی است که در مرحله گذار به اسلامستیزی، خود را بهصورت عملی خشونتآمیز ناشی از هراس نشانمیدهد؛ در توضیح این گذار از اسلامهراسی به اسلامستیزی بایدگفت که عواملی بسیار، نظیر عوامل زیر در این امر، بهصورت اساسی نقشداشتهاند: 1- رشد جمعیت مسلمان کشورهای اروپایی در سالهای اخیر؛ 2- اقدامهای گروههای افراطی و متعصب مسلمان؛ 3- بروز بحران مالی و تبعات آن، نظیر بیکاری فزاینده که به ایجاد جو مهاجرستیزی منجرشدهاست.