Abstract:
نقض قرارداد به صورت عدم اجرا یا تأخیر در اجرا، تسلیم کالای معیوب، تسلیم کمتر یا بیشتر از مقدار و امثال آن، پدیدة شایعی است و نظامهای حقوقی مختلف شیوههای متنوعی برای مقابله آن اندیشهاند. در نظامهای کامنلایی، اولین و مهمترین شیوة مقابله با نقض قرارداد، پرداخت خسارت یا غرامت پولی است، و الزام به اجرای تعهد، شیوة فرعی و استثنایی است. شایعترین نوع خسارت در نظامهای کامنلایی، خسارت انتظار است که هدف آن، قراردادن زیاندیده در وضعیتی است که اگر قرارداد اجرا میشد در آن وضعیت قرار میگرفت. به تعبیر دیگر، تلاش میشود که با پرداخت مبلغی پول، انتظاراتی که زیاندیده از قرارداد داشته حتیالامکان برآورده شود. این مقاله میکوشد پس از بیان جنبههای گوناگون خسارت انتظار در کامنلا از قبیل مفهوم، مبانی، عناصر، معیار و شیوة جبران این نوع خسارت، وضعیت این نوع خسارت را بهطور مختصر، در فقه و حقوق ایران بررسی نماید.
Machine summary:
بررسی خسارت انتظار ناشی از نقض قرارداد در کامن لا و حقوق ایران 1 تاریخ دریافت ٩٥/٠٢/٢١ - تاریخ پذیرش ٩٥/٠٥/٣٠ اسماعیل نعمت اللهی چکیده نقض قرارداد به صورت عدم اجرا یا تأخیر در اجرا، تسلیم کالای معیـوب ، تسـلیم کمتر یا بیشتر از مقدار و امثال آن ، پدیدٔە شایعی اسـت و نظـام هـای حقـوقی مختلـف شیوه های متنوعی برای مقابله آن اندیشه اند.
هـدف از دو نـوع دیگـر خسارت - یعنی اعتماد و استرداد - قراردادن زیان دیده در وضعیتی اسـت کـه اگـر قـرارداد منعقد نشده بود در آن وضعیت قرار می داشت ، با این تفاوت که در نـوع اول یعنـی اعتمـاد، 1 Remedies ٢ باید تذکر داد که واژة damage در معنای اسمی ، به مفهوم زیان جسمی یا مالی است اما در معنـای وصـفی و نیـز بـه صورت جمع (damages) به معنای مبلغی است که به عنوان جبران خسارت وارد به مال یا جسـم پرداخـت مـی شـود (نک : واژة damage و damages در: ٢٠٠٩ ,Garner ).
با این که دادگاه های انگلستان فرصت همگـام شـدن بـا دیگـر نظـام هـای حقـوقی در مورد پذیرش اجرای عین قرارداد به عنوان اصلی ترین شیوة جبران خسارت را داشته انـد، در عمل از این امر خودداری کرده اند؛ آنچنان که در انگلستان هنوز هم فرض بر این است کـه نقض قرارداد، به تکلیف خوانده دائر بر پرداخت خسارت منتهی می شود.
اما باید توجه داشت که از بین مصادیق مذکور برای خسارت انتظار، آنچه می تواند عدم النفع تلقی شود مورد دوم ، و برخی از مصادیق ، از نوع مورد اول است ؛ مانند فرضـی کـه در آن ، موضوع قرارداد، انجام کار باشد.