Abstract:
این مقاله به بررسی جلوة بندگی مومنان و شیعیان واقعی میپردازد. امیرمومنان دربارة نشانة پانزدهم و شانزدهم و هفدهم شیعیان واقعی و پرهیزگاران میفرمایند: «یستبطئ نفسه فیالعمل وهو من صالح عمله علی وجل، یصبح وشغله الذّکر ویمسی وهمّه الشّکر، یبیت حذرا من سنة الغفلة ویصبح فرحا لما اصاب من الفضل والرّحمة»؛ خویشتن را در اعمالش مقصر و کندکار شمرد و از کارهای نیک خود نیز واهمه دارد. صبح میکند، درحالیکه به ذکر خدا مشغول است؛ و شب میکند، درحالیکه به سپاسگزاری از خداوند اهتمام میورزد. هنگامی که به خواب میرود از خواب غفلت میترسد و صبح از خواب برمیخیزد و از فضل و رحمت خدا که به او رسیده، خوشحال است.
Machine summary:
2. فرجاماندیشی دوستان خدا و اعتراف آنان به کوتاهی و تقصیر پانزدهمین ویژگی و نشانة شیعیان واقعی از منظر امیرمؤمنان این است که آنان همیشه خود را به کوتاهی در کارها و کمکاری متهم میکنند و وقتی کار خوب انجام میدهند، نگراناند که خداوند آن را نپذیرد.
حتی اولیای خاص خدا نیز همواره از عاقبتشان بیمناک بودند و همواره در وحشت از روز واپسینی که در آن، دلها و دیدگان سرگشته و پریشان میگردند بهسر میبردند: «فی بیوت أذن الله أن ترفع ویذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو والآصال رجال لا تلهیهم تجارة ولا بیع عن ذکر الله وإقام الصلاة وإیتاء الزکاة یخافون یوما تتقلب فیه القلوب والأبصار» (نور: 36و37)؛ [نور الهی] در خانههایی است که خدای، رخصت داده است که بالا برده، و بزرگ داشته شود و نام وی در آنها یاد شود و او را در آنجا بامدادان و شبانگاهان به پاکی ستایند.
آری، وقتی انسان دریابد که از خود استقلالی ندارد و فقیر محض است و در سایة عنایت و لطف الهی توفیق عبادت و بندگی و دستیابی به سعادت برای او فراهم میشود و اگر خداوند لطف و عنایت خود را از او بازگیرد، ره به جایی نمیبرد، پیوسته خود را به کوتاهی در انجامدادن وظیفه متهم میسازد و به اعمال نیکش خوشبین نیست و پیوسته نگران فرجامش خواهد بود.
درک این مطلب برای ما دشوار است، اما از روایات و آنچه دربارة حالات برخی علما نقل شده است، استفاده میشود در خواب نیز ارتباط بندگان خالص خدا با خداوند قطع نمیشود و سیر معنوی و تکاملی آنها در عالم خواب نیز ادامه مییابد.