Abstract:
آنچه در محور این مقاله قرار دارد بررسی یکی از کردارهای فراطبیعی در شاهنامه ی فردوسی است. اینجانب، تا به حال مقاله هایی مبتنی بر خبر رسانی از آینده با عناوین مختلف بر اساس پیشگویی ها و عنصر تقدیر در شاهنامه نگاشته ام و از این میان تعدادی از آنها را در همایش های انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ارائه و مطرح شده است. در دهمین همایش انجمن ترویج زبان و ادب فارسی در دانشگاه محقق اردبیلی، پیشگویی ها و خبررسانی های موبدان و در یازدهمین گردهمایی انجمن در دانشگاه گیلان، پیشگویی ها و خبررسانی های اخترشماران مطرح شد. در این مقاله، این موضوع، بر پایه ی فال و تفال، توضیح و تایید می شود. باید گفت شاهنامه فردوسی به عنوان یک اثر حماسی از دو جهان واقعیت و فراواقعیت نقش پذیرفته است؛ جهان واقعیت، جهان تدبیر است و جهان فرا واقعیت، جهان تقدیر.آنچه که حاکمیت خود را در تمامی داستان های شاهنامه حفظ و تثبیت نموده همین جهان تقدیر می باشد که فراواقعیتی به نام پیشگویی از این زاده شده است. در شاهنامه مجموعه ای دست بر دست هم نهاده اند تا حادثه داستان های حماسی و بعضا اساطیری را از پیش رقم زده و از آینده خبر دهند: اخترشناسان، موبدان ، شاهان و شاهزادگان ، سروش، سیمرغ، هوم عابد، راهبان و حتی مردگان، صداهای غیبی و سایر خارق العاده ها مثل درخت گویا ، جام گیتی نما و روندهایی مثل فال و رویا از این حیث قابل بررسی اند. به هر حال در این مقاله به طور گذرا به خبر رسانی و پیشگویی و خبر رسانی در سایر حماسه های جهان، فال و تفال، فال در شاهنامه، فال های شاهنامه و همه مصداق های مربوط به آن پرداخته می شود.
Machine summary:
"با این کردار فراواقعی بسیاری از حوادث شاهنامه از قبل مشخص میشود: اختر شناسانی یافت میشوند قضایا را به طور دقیق از پیش میدانند؛ فرشتۀ سروش، قضایا را چه در عالم خواب و چه در بیداری مشخص میسازد؛ خارق العادههایی چون سیمرغ، آیندهای هراس آمیز را بیان میسازند؛ اسرار عالم در جامی شگفت رخ مینماید ؛ دانایان و بینادلانی آینده را میبینند؛ شاهان و شاهزادگان و پهلوانان به جهت داشتن فرۀ ایزدی روانی تابناک دارند که حقایق در دل آنان جلوهگر است ؛ موبدانی هستند که هنرهای بیشمار دارند و پیشگویند ؛ عابدانی هستند که از آینده میگویند؛ عناصر طبیعت؛ مثل «درخت گویا » از آینده میگویند؛ سخنان عوام نیز از این حیث قابل بررسی است و ...
جهان پیش ضحاک وارونه دید (همان، ب 247) وقتی ما چیزی را به فال نیک میگیریم حتما آینده ای نیک را پیشگویی مینماییم و این درست وضعیت فال و نقش آن را در خبر دادن از آینده نشان میدهد و اینگونه تقدیر بر داستانهای حماسی و اساطیری سایه میافکند؛ چرا که باور به پیشگویی به نوعی صحه گذاشتن بر وجود تقدیر است و بدین طریق پیشگویی میتواند یکی از عوامل وجود تقدیر در آثار حماسی و اسطورهای باشد زیرا که در تمامی آثار اساطیری و حماسی جهان، پیشگویی نقش اساسی در پیشبرد وقایع و رویدادهای اثر حماسی و اسطورهای دارد.
در شاهنامه مجموعهای دست بر دست هم نهادهاند تا داستانهای حماسی و بعضا اساطیری را گره گشایی نمایند و حوادث را از پیش رقم بزنند این مقاله همۀ آنچه را که مربوط به فال و تفأل بود نشان داد و تبیین نمود که چگونه با فراواقعیتها از آینده خبر میدادهاند و اغلب قریب به اتفاق آنها محقق میگشته است."