Abstract:
مقاله حاضر، به بررسی قراردادهای بدون عوض در فقه و حقوق موضوعه ایران میپردازد. در علم حقوق،
١٨٤ مورد بررسی قرار - عقود انواع و اقسام مختلفی دارند که در قانون مدنی میتوان آنها را در مواد ١٨٩
داد. عقد معوض عقدی است که انتقال مال یا تعهد از ناحیه طرفین باشد به عبارت دیگر عقدی است که هر
یک از طرفین در ازای چیزی که میدهد چیز دیگری میگیرد مانند عقد بیع. عقد غیرمعوض را میتوان
شرط عوض نمود که بدیهی است این شرط ماهیت غیر معوض بودن آن را تغییر نمیدهد. در واقع عقد
معوض با عقد غیر معوض مشروط به شرط عوض از نظر ماهوی متفاوت است و این تفاوت در چند جهت
خودش را نشان می دهد. مشروط به شرط عوض یعنی شرط گنجانده شده دادن یک مال یا انجام دادن یک
عمل باشد. چون ممکن است از نظر دیدگاه عموم این دو شبیه به هم باشد. هدف پژوهش حاضر شناخت
ماهیت، آثار و احکام عقود بدون عوض میباشد
Machine summary:
مفهوم بلاعوض و مجاني بودن قرارداد با ورود يک طرف سوم چه وضعيتي پيدا ميکند؟ از حيث طرح دعوي ابطال قرارداهاي صوري يا معاملات به قصد فرار از دين ، کدام يک از قراردادهاي دو طرفه يا سه طرفه فوق الذکر آسيب پذير هستند؟ در قرارداد بلاعوض دو طرفه يکي از طرفين مثلا شخص (الف )، مال يا امتيازي به طور کاملا رايگان به ديگري يعني شخص (ب ) مي دهد، آيا بايد در فرض قرارداد بلاعوض سه طرفه نيز، همانند مورد قرارداد بلاعوض دو طرفعه عمل شود و همانطور که شخص (الف ) به شخص (ب ) به طور رايگان مال يا امتيازي ميدهد، شخص (ب ) هم به شخص (ج ) و نيز شخص (الف ) به شخص (ج ) مال يا امتيازي به صورت بلاعوض بدهد تا قرارداد سه طرفه مزبور به عنوان يک قرارداد بلاعوض تلقي گردد؟ آيا ميتوان به رايگان بودن يکي از سه رابطه متصور بين (الف وب ) يا (ب و ج ) يا (الف و ج ) اکتفا نمود؟ آيا به خاطر اينکه در ماده ١١٠٥ قانون مدني فرانسه از واژه هاي »يکي» از طرفين «ديگري» استفاده شده و فرض قرارداد دو طرفه را در نظر گرفته است ديگر نميتوان آن را بر مورد قرارداد بلاعوض سه يا چند طرفه اعمال کرد؟ در اين صورت بار ديگر مسئله مطرح ميشود که آيا واقعا يک تقسيم بندي بين قراردادهاي معوض و بلامعوض وجود دارد يا خير، چرا که اگر ماده ١١٠٦ قانون مدني فرانسه را در نظر بگيريم متوجه خواهيم شد که قرارداد معوض را به عنوان قراردادي که در آن «هر يک از طرفهاي قرارداد» - که عملا ممکن است بيش از دو طرف باشند- ملزم به دادن مالي يا انجام کاري است ، تعريف کرده است .