Abstract:
فقیهان امامیه در زمینهی سید و هاشمی بودن کسانی که از سوی پدر به هاشم؛ جدّ پیامبر(ص) منسوب هستند، اتفاق نظر دارند؛ ولی در زمینهی منسوبین از ناحیهی مادر اختلاف نمودهاند. مشهور فقیهان، منسوبین از ناحیهی مادر را از بنیهاشم و سادات تلقی نمیکنند؛ در مقابل، سید مرتضی اولین فقیهی است که آنان را از بنیهاشم به شمار آورده و مستحق خمس میداند. نظریهی سید مرتضی از ناحیهی برخی از فقیهان برجستهی امامیه همچون محقق اردبیلی، فیض کاشانی و شیخ یوسف بحرانی مورد پذیرش قرار گرفته است. آنان برای اثبات این نظریه، به آیات قرآن کریم از جمله آیهی شریفهای که عیسی(ع) را از ذرّیهی ابراهیم به شمار میآورد، استناد جستهاند. علاوه بر آیات، روایات فراوانی بر فرزند رسول خدا(ص) بودن امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و دیگر ائمه(ع) دلالت دارد. در این نوشتار سیادت از طریق مادر از دیدگاه سید مرتضی بررسی میشود.
Machine summary:
سید مرتضی علم الهدی، فقه امامیه، سادات، بنیهاشم، خمس <H1>خاستگاه خمس و اصناف مستحق آن</H1> خمس از جملهی احکام مسلم اسلامی است که خاستگاه قرآنی دارد؛ آیهی شریفه: ﴿و اعلموا أنما غنمتم من شیء فأن لله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل إن کنتم آمنتم بالله و ما أنزلنا علی عبدنا یوم الفرقان یوم التقی الجمعان و الله علی کل شیء قدیر﴾(<FootNote No="303" Text=" سورهی انفال، آیهی 41.
(او سید و هاشمی نیست)؛ این روایت به روشنی بر عدم صدق عنوان &amp;quot;هاشمی&amp;quot; بر منسوبین از ناحیهی مادر و عدم استحقاق آنان از خمس دلالت دارد.
وی ادلهی مشهور فقها را مورد نقد و بررسی قرار داده و آورده است: اینکه نظر مشهور بر این باشد، جای تأمل و بحث است؛ زیرا مشهور میگوید: امام حسن(ع) و امام حسین(ع) سید میباشند، چون فرزند پیامبر اکرم(ص) هستند؛ افزون بر آن، در آیهی مباهله، کلمهی ﴿ابناءنا﴾(<FootNote No="318" Text=" سورهی آل عمران، آیهی 61.
روایت ابیجارود</H4> ابوجارود میگوید: امام باقر(ع) فرمودند: یا اباجارود در مورد امام حسن(ع) و امام حسین(ع) چه میگویند؟ عرض کردم: فرزندی رسول خدا(ص) را نسبت به آنان انکار میکنند؛ امام(ع) فرمودند: شما در مقابل آنان، به چه دلیلی احتجاج میکنید؟ عرض کردم: به قول خداوند (عز و جل) دربارهی حضرت عیسی(ع) بر آنها احتجاج میکنیم: ﴿و من ذریته داود﴾؛(<FootNote No="326" Text=" سورهی انعام، آیهی 84.
"/>) تا آنجا که فرمود: و &amp;quot;عیسی&amp;quot; که خداوند عیسی(ع) را از ذریهی ابراهیم(ع) قرار داد؛ و ما بر آنان با قول خداوند که فرمود: ﴿فقل تعالوا ندع أبناءنا و أبناءکم و نساءنا و نساءکم و أنفسنا و أنفسکم﴾(<FootNote No="327" Text=" سورهی آل عمران، آیهی 61.