Abstract:
مناسبات ایران و آلمان به گذشته های بسیار دور بر می گردد اما پس از ورود اسلام به ایران، در دوره تیموری با سفر ماجراجویانه یوهانس شیلت برگر این روابط در قالب فرهنگی آغاز و در دوره صفوی اوج گرفت. هر چند روابط اقتصادی به ویژه روابط تجاری اروپا در دوران صفویه در پس مناسبات سیاسی جهت مقابله با دشمن مشترک یعنی امپراتوری عثمانی صورت پذیرفت لیکن امپراتوری هابسبورگ تا حدی از این امر مستثنی بود و بیشتر هدف های تجاری- فرهنگی را دنبال می کرد. این مناسبات چه در حوزه تجارت و چه فرهنگ در دوران شاه عباس اول افزایش چشمگیری یافت که اروپاییان خاصه آلمان ها در این موقع به دنبال خرید ابریشم به عنوان یک ماده خام از ایران بودند تا با تبدیل آن به کالا سود بیشتری از آن خود سازند و همچنین اوج سفرنامه نویسی و شناخت فرهنگ ایرانی به صورت گسترده و بازتاب آن در اروپا در عصر صفوی آغاز شد که این امر در شناخت روحیات و سنن ایرانی به عنوان یکی از جوامع سنتی شرق و استثمار آن در قرون بعدی موثر واقع شد.
Machine summary:
در خصوص پیشینه تحقیق روابط ایران و آلمان بیشتر روابط سیاسی مد نظر بوده و هر از گاهی در لا بلای آن به مناسبات اقتصادی و فرهنگی اشارهای شده است که میتوان به مقاله دکتر امیر اشرف آریان پور به نام «پانصد سال روابط ایران و آلمان» یا جلد اول کتاب عبدالحسین نوایی با نام «تاریخ ایران و جهان» اشاره نمود که تحقیقی جامع و ارزشمند به شمار میآید.
سوال اصلی: مناسبات اقتصادی- فرهنگی ایران و آلمان در دوران تیموری و صفوی چه روندی را طی کرده است؟ سوالات فرعی: 1- آیا هیأتها و سفرای آلمانی در مأموریت خویش در ایران عهد صفوی ناکام ماندند؟ در عرصه اقتصادی و فرهنگی چطور؟ 2- مناسبات اقتصادی- فرهنگی ایران و آلمان در عهد صفوی چه نتایجی به دنبال داشت؟ دوره تیموری(1500-1384م/ 878-762ش) الف) مناسبات اقتصادی گرچه رابطه آلمان و ایران به وسیله بازرگانان ایرانی که متاع خود را از قبیل ابریشم و فرش و ادویه جات و خشکبار به بازارهای اروپا عرضه میکردند، برقرار شده بود ولی طبق مدرکی که در دست است اولین آلمانی که به ایران مسافرت نمود شخصی از اهل باواریا موسوم به یوهان هانس شیلت برگر (1440-1380م) بود که در جنگ مجارستان و اتریش علیه ترکان عثمانی در سال 1396 میلادی به اسارت ایلدرم بایزید در آمد و چون جوان بود سلطان از کشتن او منصرف گشته و او را به سمت شاطر بچگی گماشت.
شیلت برگر در این کتاب ضمن شرح مفصل دوره اسارت خود و شرکتش در جنگهای عثمانی و تیمور و پسرانش، چند بخش را هم به ایران اختصاص داده است؛ از جمله به تسخیر اصفهان از سوی لشگریان مغول اشاره کرده است )آریان پور، 1353: 37).