Abstract:
هرچند کشورهای سوریه و عراق جولانگاه اصلی داعش بهعنوان یک گروه بنیادگرای تروریستی بودند؛ اما اعضای این گروه، شهروندان کشورهای مختلف هستند. در واقع، داعش از مناطق مختلف جهان یارگیری میکند. یکی از این مناطق آسیای مرکزی است که از پنج کشور قرقیزستان، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان تشکیل شده است. شواهد موجود نیز نشان میدهد که افراد متعددی از اتباع این کشورها در گروه داعش حضور دارند و در عمل این کشورها به کانون تکاپوی فعالیتهای داعش تبدیل شدهاند. آسیای مرکزی از جمله مناطقی است که بهدلیل وجود بسترهای مناسب مانند فعالیت حزبهای بنیادگرا، نفوذ تفکر افراطگرایی و نیز مشکلات اساسی داخلی در این کشورها، مستعد جذب و حضور جریانهای افراطگرایانه و تروریستی مانند داعش است. میتوان گفت که نفوذ داعش در آسیای مرکزی، بهدلیل هممرزبودن این مناطق با ایران، تهدیدی جدی برای امنیت جمهوری اسلامی ایران نیز محسوب میشود. از اینرو، پژوهش حاضر این هدفها را دنبال میکند: نخست، بررسی وضعیت ایدئولوژیک و بسترهای رشد افراطگرایی در کشورهای پنجگانۀ آسیای مرکزی از نظر وجود اندیشهها و حزبهای بنیادگرا، دوم،چرایی وجود زمینههای تسهیلکننده در این کشورها برای فعالیت گروههای اسلامگرای افراطگرا، سوم، چگونگی نفوذ و حضور مستقیم داعش در منطقۀ آسیای مرکزی، چهارم، ارائه چشماندازی از آیندۀ نفوذ و حضور این گروه بنیادگرای تروریستی در این منطقه با رویکردی آیندهپژوهانه.
Machine summary:
از اين رو، پژوهش حاضر اين هدف ها را دنبـال مـيکنـد: نخسـت ، بررسي وضعيت ايدئولوژيک و بسترهاي رشد افراط گرايي در کشورهاي پنج گانۀ آسياي مرکزي از نظر وجود انديشه ها و حزب هاي بنيادگرا، دوم ،چرايي وجود زمينه هاي تسهيل کننده در ايـن کشـورها بـراي فعاليت گروه هاي اسلام گراي افراط گرا، سوم ، چگونگي نفوذ و حضور مستقيم داعش در منطقۀ آسـياي مرکزي، چهارم ، ارائه چشم اندازي از آيندة نفوذ و حضور اين گروه بنيادگراي تروريستي در اين منطقـه با رويکردي آينده پژوهانه .
وجـود برخـي مشکلات سياسي و اقتصادي و ناکارامدي نظام هاي سياسي در اين مناطق و نيز بروز مشـکلات زيادي ميان حزب ها و گروه هاي اسلامي موجود در اين کشورها که بيشتر روش افراط گرايانه و تروريستي نيز دارند، اين چشم انداز را به خوبي نشان ميدهد که زمينـه بـراي نفـوذ و گسـترش فعاليت گروه هاي بنيادگرا و راديکالي مانند داعش در اين مناطق فراهم شده است و داعـش بـا بهره برداري از وضعيت موجود در اين منطقه ، به دنبال گسترش نفوذ و حضور خـود در آسـياي مرکزي است .
از اين رو، پرسش اصلي پژوهش حاضـر آن است که پيش زمينه هايي که آسياي مرکزي را بـه کـانون تکـاپوي تروريسـت هـاي تکفيـري داعش تبديل کرده است ، کدامند؟ براي يافتن پاسخي مناسب براي اين پرسش اين فرضيه را به آزمون مي گذاريم : تنوع قوميت ها و حزب هاي اسلام گـراي افراطـي کـه درگيـر اخـتلاف هـاي تاريخي و عقيدتي با يکديگر هستند و به ويژه ناکارآمدي سياسي حکومت هاي ايـن منطقـه بـه رشد افراط گرايي و بهره برداري گروه تروريستي و تکفيري داعش و تقويت و گسترش حضـور و نفـوذ آن در کشــورهاي پـنج گانــۀ آسـياي مرکـزي منجـر شــده اســت .