Abstract:
حرکت های اسلامی در دو سده اخیر در جهان اسلام، بویژه پس از پیروزی انقلاب
اسلامی، پرسش های متعددی را در ماهیت و عملکرد آنها ایجاد کرده است. پس از
انقلاب های جدید عربی در منطقه و قدرت یابی گروه های خشونت طلب با هویت دینی، به
دغدغه ای فراگیر و عمومی در حوزه نظام بین الملل و تحلیلگران جهانی تبدیل شده است. در
این میان، یکی از پرسش های اصلی، فهم نگاه آن ها به رضایت عمومی یا استفاده از زور و
غلبه در ایجاد حکومت دینی و حفظ و بقای آن است. در این مقاله با بررسی مقایسه ای آرای
امام خمینی و سید قطب، دو اندیشمند انقلابی معاصر جهان اسلام، درخصوص جمهوریت و
تغلب و توجه به مبانی و ریشه های نظری و آبشخورهای تاریخی، بازتاب آن ها را در
جنبش های متاثر از هر یک از این دو نگاه مطالعه و مشخص می شود که عنصر خشونت
محصول نگاه معطوف به نفی جمهوریت و مشروع دانستن تغلب است. تلقی ایجابی امام
خمینی در قبال جمهوریت و نفی خشونت باعث شده است که گروههای اسلامی متاثر از
انقلاب اسلامی و امام راحل )ره( رویکردی دموکراتیک و عمدتا مسالمت جویانه در
مواجهات سیاسی خود داشته باشند؛ در مقابل؛ تلقی منفی از جمهوریت و پذیرش خشونت
در راه ایجاد حکومت اسلامی توسط سید قطب، شکل گیری و گسترش روحیه نظامی گری و
تغلب را در میان هوادارانش به دنبال داشته است
Machine summary:
ir مقدمه وقایع جهان اسلام پس از قرن نوزدهم و ورود مفاهیم سیاسی غربی به ادبیات سیاسی منطقه ، انقلاب مشروطه ایران و انحلال خلافت عثمانی در ابتدای قرن بیستم ، پیمان سایکس پیکو و شکل گیری کشورهای جدید، مبارزات استقلال طلبانه ملت های اسلامی، جنبش های دینی جدید در مصر با عنوان اخوان المسلمین و ایجاد شاخه های آن در کشورهای مختلف اسلامی، مواجهه جهان اسلام با آموزه های مارکسیستی، اشغال فلسطین و جنگ های اعراب و اسراییل ، آغاز جنبش اسلامی مردم ایران در ابتدای دهه ٦٠ میلادی و پیروزی شگفت انگیز آن به رهبری امام خمینی در سال ١٩٧٩، اشغال افغانستان در سال ١٩٨١، جنگ های اول و دوم خلیج فارس ، حادثه ١١سپتامبر، بیداری اسلامی و انقلاب های عربی منطقه و قدرت یابی گروه های خشونت طلب اسلام گرا، بخش مهمی از تاریخ معاصر منطقه ما هستند که بحث های گسترده و تحلیل های پیچیده ای را در فهم و تعلیل حوادث مذکور به دنبال داشته است .
فرضیه این مقاله آن است که تلقی ایجابی امام خمینی از جمهوریت و نفی خشونت باعث شده است که گروه های اسلامی متأثر از انقلاب اسلامی و امام راحل (ره ) رویکردی دموکراتیک و عمدتا مسالمت جویانه در مواجهات سیاسی خود داشته باشند؛ در مقابل ، تلقی منفی از جمهوریت و پذیرش خشونت در راه ایجاد حکومت اسلامی توسط سید قطب ، شکل گیری و گسترش روحیه نظامیگری و تغلب را در میان هوادارانش به دنبال داشته است .