Abstract:
تصحیح متونی که به صورت دست¬ نویس باقی‌مانده است، از مهمّ¬ترین پژوهش¬¬های ادبی است. یکی از آن متون «مثنوی شهنامه» از شاعری گمنام متخلّص به «شرر» است که 8156 بیت دارد. از این شاعر در هیچ تذکره¬ای نامی برده نشده است و از تاریخ تولّد و وفات او اطلاعی در دست نیست. فقط از روی چند غزل که در همین مثنوی وجود دارد، معلوم می¬شود که تخلّصش «شرر» است و وطنش بخاراست و به اجبار آوارة هندوستان شده است. با توجّه به چند بیت دیگر هم معلوم می¬شود که نام این مثنوی «شهنامه» و دربارة جنگ¬های محمّدشاه هندی است. منظومة شهنامه در سدة دوازدهم سروده شده و به خطّ نستعلیق هندی است. در فهرست¬های نسخ خطّی فقط یک دست ¬نوشته از این منظومه وجود دارد که آن هم در کتابخانة آیت¬الله گلپایگانی قم به شمارة 2612 است امّا مصحّح این منظومه موفّق به یافتن نسخة دیگری از این مثنوی شد که این نسخه در انتهای همان نسخه بود و این تصحیح بر اساس همین دو نسخه انجام شده است.
Machine summary:
در فهرست‌های نسخ خطّی فقط یک دست نوشته از این منظومه وجود دارد که آن هم در کتابخانة آیت‌الله گلپایگانی قم به شمارة 2612 است امّا مصحّح این منظومه موفّق به یافتن نسخة دیگری از این مثنوی شد که این نسخه در انتهای همان نسخه بود و این تصحیح بر اساس همین دو نسخه انجام شده است.
*شاعر پرسوز و گداز منظومه از درد و داغ خود یاد می‌کند: به جز داغ کس نیست هم راز من؛ ؛ به جز درد کس نیست مهمان من (همان: 323) *او نیز مانند بسیاری از شعرا به هند مهاجرت کرده و هند را «کعبة آمال» نامیده است: چه هندوستان گوشة چشم یارچه هندوستان محشر حسن عشق؛ ؛ چه هندوستان شام صبح بهارچه هندوستان ساغر حسن عشق (همان: 6- 335) چه هندوستان مخزن گنج و نازچه هندوستان شام او زلف یار؛ ؛ چه هندوستان از جهانبی‌نیازچه هندوستان صبح او نوبهار (همان: 2- 1361) ختن را در گلستان هند همانند غنچه‌ای می‌بیند و ختا را پرده‌ای از بیابان هند (338)، امّا در بیتی نیز هندوستان را بخت سیاه نامیده است: به اهل سخن کرده‌‌ام امتحان؛ ؛ که بخت سیاه است هندوستان (همان: 822) *در ابتدای این منظومه معلوم می‌شود که شاعر از اهل تسنّن است: منم بلبل گلشن چار یار؛ ؛ دلم اخگر گلخن چار یار (همان: 235) در این منظومه پنج بیت شعر به زبان ترکی وجود دارد و شاید بتوان از این ابیات حدس زد که شاعر از ترک‌زبانان بوده و یا با زبان ترکی آشنایی داشته است (1156،1157،1158،1412 و 1414) بخصوص که برخی از لغاتی که در آن‌ها حرف «ق» وجود دارد، این حرف به «گ» تبدیل شده است مثلاً«مقام» به «مگام» تغییر یافته که نشانة تأثیر زبان ترکی بر زبان و لهجة شاعر است (2241 و 5384).
در فهرست‌وارة دست‌نوشته‌های ایران (دنا) و فهرستگان نسخه‌های خطّی ایران (فنخا) هردو از مصطفی درایتی هم این مطلب تکرار شده است بعد از تهیّة نسخه معلوم شد که در انتهای همین نسخه، نسخة دیگری از این منظومه وجود دارد که با وجود ناخوانایی بسیار معتبر است.
(
, 
, 
)
