Abstract:
اطمینان از کیفیت مطلوب عملکرد فرآیند ایجاد رشته های دانشگاهی مهمترین مولفه برای ادامه حیات هر سازمان است. شناسایی چالش های این فرآیند یکی از راههای مهم برای تضمین کیفیت است. هدف این پژوهش شناسایی چالش های تدوین رشته های جدید در دانشگاه های ایران بود. بدین منظور در پژوهش کیفی حاضر، براساس روش نمونه گیری هدفمند، با اعضای هیئت علمی تدوین کننده رشته در دانشگاه های دولتی اصفهان، تهران و فردوسی مشهد که دارای سابقه، تجربه و علاقه بودند، در سال 1393 مصاحبه ی عمیق به عمل آمد. همه مصاحبه ها ضبط، پیاده و تایپ شد. سپس در نرم افزار مکس کیو دا وارد و کدگذاری، طبقه بندی و توصیف گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش نظریه زمینه ای استفاده شد. پس از مصاحبه با 22 نفر از اعضای هیئت علمی با تجربه در زمینه تدوین رشته، غنای اطلاعات، اشباع نظری و تکرار داده ها حاصل شد. 113 کد از داده های تحقیق استخراج گردید که در دو طبقه اصلی و پنج زیر طبقه با عنوان چالش های کاربردی (ساختاری، مدیریتی و مالی) و کاربردی (علمی – حرفه ای و بین رشته ای) دسته بندی شدند. نتایج تحقیق بیانگر چالش هایی در فرآیند تدوین رشته های دانشگاهی است که این ضعف و چالش ها می تواند یک مانع مهم در رشد و توسعه رشته های دانشگاهی محسوب شود که با ارائه راهکارهای مناسب می توان آنها را مرتفع نمود.
Machine summary:
باید، تعهـد نسـبت به بهبود مستمر فرآیندهای آموزشی و ایجاد و توسعه رشته ها تکلیفی مهـم محسـوب شـود تـا بتواند مسیر این فرآیند را به سمتی هدایت کنـد کـه طراحـی ، تـدوین و اجـرای برنامـه درسـی رشته های جدید تسهیل گردد (شریف ، ١٣٩٠، بورتن و میدل وود١، ٢٠٠١)، در ایران به دلیل تأکید مسئولان محترم کشور، به ویژه مقـام معظـم رهبـری در خصـوص لـزوم رشد شتابان علم و کسب جایگاه برتر در منطقه ، ضرورت توجـه بـه سـرعت تغییـرات ، لـزوم هماهنگی و حرکت بر لبه علم (قدیمی و محمـدی نـژاد، ١٣٩٠)، افـزایش تعـداد دانشـجویان تحصیلات تکمیلی در سال های اخیر و بر اساس برنامه های کلان کشور و تأکید اسناد بالادستی (ماده ٤٦ برنامه چهارم توسعه ؛ ماده ١٥ برنامه پـنجم توسـعه ؛ بنـد ٢-٤ از نقشـه جـامع علمـی کشور) تدوین رشته ها اهمیتی بالا و روندی رو به رشد داشته اسـت .
بنـابراین دانشـجویان بـین رشـته ای بـرای انجـام 1 Glied 2 Bromme 3 Miller Boix Mansilla 4 Klein 5 Riegler موفقیت آمیز بودن فعالیت های علمی و پژوهشـی خـود نیازمنـد منـابع علمـی غنـی و اعضـای هیئت علمی توانمندی هستند که دروندادهای فکری مناسبی را در اختیار آن ها قرار دهنـد، لـذا ضعف یا نبود اعضای هیئت علمی و منابع علمی ، خود چالشی بزرگ بـر سـر راه تـدوین بـین رشته ای ها محسوب می شود.
Carter (١٣٩٢)، سلسبیلی (١٣٨٦) و زین الدینی میمند، موسی پور، و جـوادی (١٣٨٤) تمرکزگرایـی و مهرمحمدی و همکاران (١٣٩٠) تشکیلات نظام برنامه ریزی درسی را از چالش های سـاختاری دانشگاه اعلام نموده اند که با نتایج پژوهش حاضر همسو است .