Abstract:
از نظر دانش زبان شناسی، زمانی که واژه یی از زبانی به زبانی دیگر وارد میشود، برای ماندگار شدن باید با الگوهای آوایی، واجی، صرفی، نحوی و معنایی آن زبان هماهنگی پیدا بکند وگرنه از دایره واژگانی آن زبان کنار گذاشته میشود. در این نوشتار روند انواع دگرگونی های واج شناختی که در واژگان زبان پهلوی یا فارسی میانه رخ داده است تا به زبان های ایرانی نو، ازجمله زبان تالشی (که از زبان های ایرانی نو است) رسیده اند؛ بررسی و تجزیه و تحلیل می گردد. از بررسی داده هایی که از فرهنگ کوچک زبان پهلوی نوشته مکنزی بدست آمده و مقایسه این واژه ها با داده های زبان تالشی که از زبان گفتاری تالشی زبان های عنبران واقع در نقطه مرزی استان اردبیل، با جمهوری آذربایجان بدست آمده مشخص شد که واژه های مشترک بین دو زبان از زبان پهلوی به زبان تالشی، دگرگونی هایی از قبیل ادغام، ابدال، حذف، جابجایی، افزایش و سایر فرایندهای رایج واج شناختی را طی کرده، تا به زبان تالشی رسیده است؛ در ضمن بعضی از واژه ها هم بدون هیچ دگرگونی به زبان تالشی رسیده اند.
Machine summary:
منابع آلماني - Brockhaus Conversations-Lexikon oder kurzgefaßtes Handwörterbuch für die in der gesellschaftlichen Unterhaltung aus den Wissenschaften und Künsten vorkommenden Gegenstände mit beständiger Rücksicht auf die Ereignisse der älteren und neueren Zeit.
از بررسي برخی لغات در فرهنگ كوچك زبان پهلوي نوشتة مكنزي و مقايسه اين واژهها با زبانِ گفتاري تالشي زبانهاي عنبران واقع در نقطة مرزي استان اردبيل، با جمهوري آذربايجان، مشخص شد كه واژههاي مشترك بين دو زبان از زبان پهلوي به زبان تالشي، دگرگونيهايي از قبيل ادغام، ابدال، حذف، جابجايي، افزايش و ساير فرايندهاي رايج واجشناختي را طي كرده است؛ ضمن آنکه بعضي از واژهها هیچگونه دگرگوني نداشتهاند.
ج) حذف: در اين فرايند يک يا چند واج در تحول خود از پهلوي به تالشي حذف شده است؛ اين حذفها از اول، وسط و پايان واژه صورت گرفته است.
(رجوع شود به تصویر صفحه) در اين چند مثال بيشتر واج يا هجايي از آخر حذف شده است با اين حال در اول و ميان بعضي واژهها هم فرايند حذف صورت گرفته است.
نکته: البته در تعدادي از واژهها چند تحول صورت گرفته است؛ براي مثال در واژة «bandag» علاوه بر فرايندِ حذف، فرايند ابدال هم رخ داده است و «a» به «ā» بدل شده است.
(رجوع شود به تصویر صفحه) در اين چند مثال جاي واج «a» با واج «š» و واج «a» با «r» از پهلوي به تالشي عوض شده است.