Abstract:
نظمآهنگ قرآن، آهنگ طبیعی برخاسته از صفات حروف، حرکات واژگان و شیوه چینش حروف در زنجیره آوایی واژگان و عبارات است که با محتوا و مضمون آیات ارتباط بسیار نزدیکی دارد. عامل «صفات حروف» به عنوان یکی از عوامل اثرگذار در نظمآهنگ، ریشه در ساختار متنی (و نه محتوایی) دارد. این امر، علاوه بر آنکه به گونهای پیچیده و مرموز، تاثیرات شگرفی بر ضمیر ناخودآگاه مخاطب بر جای میگذارد، موجبات القای معانی در شنونده را فزونی میبخشد. از آنجا که اثرگذاری صفات حروف، هنگام نطق و بیان صوتی حروف آشکار مییابد، تاثیرپذیری نظمآهنگ از صفات حروف را باید در علم «آواشناسی شنیداری» یا «علم الاصوات السمعی» که آواها و صداهای زبان را فقط در بخش شنیداری مورد بحث قرار میدهد، جستوجو کرد.
نوشتار حاضر درصدد تبیین نقش صفات حروف در ایجاد نظمآهنگ و تقویت معنا در سوره علق میباشد. نتایج به دست آمده نشان میدهد که نظمآهنگ حاصل از صفات حروف این سوره، به زیبایی هرچه تمامتر توانسته محتوای روحبخش سوره را در کالبد تفکر مردم بدمد و معنای نجاتبخش خویش را در جان مخاطبانش جای دهد.
Machine summary:
دوفصلنامه علمی ـ ترویجی مطالعات قرائت قرآن س6، ش10، بهار و تابستان 1397 صفحات 61ـ83 Bi-Quarterly Scientific Propagational Studies of Quran Reading Sixth year, No. 10 Spring and Summer 2018 نظمآهنگ برخاسته از صفات حروف در سوره علق 1 علیمحمد میرجلیلی 2 و حمید حمیدیان 3 و محمدمهدی خیبر 4 چکیده نظمآهنگ قرآن، آهنگ طبیعی برخاسته از صفات حروف، حرکات واژگان و شیوه چینش حروف در زنجیره آوایی واژگان و عبارات است که با محتوا و مضمون آیات ارتباط بسیار نزدیکی دارد.
ساکن بودن حرف مهموسه «س» میان دو حرفِ «ب» با صفت شدّه در عبارت «بِاسْمِ رَبِّک»، مجلس عالمی را مانَد که مخاطبان شلوغکاری را برای تعلیم امری مهم به سکوت و سکون دعوت میکند؛ چه حرف باء بیانگر گشایش و ظهور است (حسن عباس، اصالت و تجدد در حروف معانی عربی، 1388: 76) که دارا بودن صفت قلقله و قرارگیری در میان دو حروف سکون (ر/ک) در لفظ «رَبِّک»، ظهور هرچه بیشتر ربوبیت خداوند را القا میکند.
با توجه به اینکه این حرف در انتهای فواصل آیات ذکر شده (الْأَکرَمُ/ بِالْقَلَمِ/ یعْلَمْ) دلالت بر نوعی گردآوری، الحاق و بسته بودن دارد (حسین عباس، اصالت و تجدد در حروف معانی عربی، 1388: 112).
در آیه (عَبْدًا إِذَا صَلَّی( (علق/ 10) دلالت آوایی حرف عین بر برتری (حسن عباس، اصالت و تجدد در حروف معانی عربی، 1388: 90)، حرف انفجاری همزه بر بروز (همان، 53) و الف مقصوره بر عظمت (ضیایی، تحلیل و بررسی واژگان دارای مدّ در قرآن کریم با تامّلی بر موسیقی کلام، 1393: 127) همگام با معنا، شکوه و عظمت بنده نمازگزار را در نهایت زیبایی به تصویر کشیدهاند.