Abstract:
ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺛﻤﺮات ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﻣﯿﺎن اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺟﻤﻌﯿﺖ از ﺧﺼﯿﺼـﻪ ﻫـﺎی ﻣﻬـﻢ اﻗﺘﺼـﺎد ﭘﻮﯾـﺎ و ﺳـﺎﻟﻢ اﺳﺖ. ﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺎس ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻼش دارد ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎی ﻣﻬﻢ49 روﺳـﺘﺎ و 1 ﺷـﻬﺮ ﺑﺨﺶ ﮔﺘﺎب ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎﺑﻞ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ آﻧﻬﺎ، ﺑﻪ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪی و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ در ﻧﻈﺎم ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗـﺐ ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎی روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﭙﺮدازد. ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻫﻔﺖ ﮔﺮوه ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در ﻫﻔﺖ ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن آﻣﻮزﺷﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ورزﺷﯽ، ﻣﺬﻫﺒﯽ، ﻣﺬﻫﺒﯽ، اداری و ﺳﯿﺎﺳﯽ و زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﺎ 33 ﻣﻮرد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺎس ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎی ﺑﺨﺶ ﮔﺘﺎب در ﺷـﺶ ﺧﻮﺷـﻪ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘـﻪ ، ﻧﺴـﺒﺘﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ، ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ، ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺮوم، ﻣﺤﺮوم و ﺧﯿﻠﯽ ﻣﺤﺮوم ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐـﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺗﻌﺪاد ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎ در ﭼﻬﺎر ﺧﻮﺷـﻪ ﭘـﺎﺋﯿﻨﯽ ﻗـﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ . از ﺳـﻮﯾﯽ در ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣﯿـﺰان ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ از ﻧﻮع آزﻣﻮن ﭘﯿﺮﺳﻮن ﻣﯿﺎن ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ، ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﺑﺠﺰﺑﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اداری ﺑـﺎ ﺧـﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑـﯿﻦ ﺑﻘﯿـﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداری وﺟﻮد ﻧﺪارد، اﻣﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎدار دارد. در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﯿﻦ ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎی ﺑﺨـﺶ ﮔﺘـﺎب از ﻟﺤـﺎظ ﻣﯿـﺰان ﺑﺮﺧـﻮرداری
وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان اذﻋﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی زﯾﺎد از ﻟﺤﺎظ ﺑﺮﺧﻮرداری از ﺧﺪﻣﺎت و اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﻨﻄﻘـﻪ ای در ﺑﺨﺶ ﮔﺘﺎب وﺟﻮد ﻧﺪارد.
Machine summary:
سنجش توسعه یافتگی سکونتگاه های روستایی با استفاده از تحلیل خوشه ای (مطالعه موردی: بخش گتاب ، شهرستان بابل ) دکتر اسدالله دیوسالار عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مازندران ، مازندران ، ایران سید قاسم کیانژاد تجنکی ١ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری و مدرس دانشگاه پیام نور مهدی خداداد کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گلستان ، گلستان ، ایران چکیده توزیع عادلانه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت از خصیصـه هـای مهـم اقتصـاد پویـا و سـالم است .
براین اساس نوشتار حاضر تلاش دارد تا ضمن شناسایی قابلیت - ها و تواناییهای مهم روستاهای بخش گتاب شهرستان بابل و مقایسه آنها، به رتبه بندی و تعیین سطح میزان توسعه یافتگی در نظام سلسله مراتب سکونتگاه های روستایی بپردازد.
با توجه به تعدد متغیرهای مورد استفاده برای سطح بندی و ضرورت شناسایی متغیرهای مهم تر و نیز تعیین وزن و میزان اهمیت هر کدام از متغیرها ابتدا جدول مربوط به میزان سنج نهادی یا اسکالوگرام گاتمن را تشکیل میدهیم و سپس اعداد مربوط به جدول فوق را بصورت استاندارد میکنیم (حکمت نیا و موسوی،١٣٨٥ ،٢١٠-٢١١): (رجوع شود به تصویر صفحه) در مرحله بعد با استفاده از تکنیک تحلیل خوشه ای روستاهای این بخش از لحاظ برخورداری دسته بندی میشوند و در نهایت برای بررسی ارتباط بین شاخص های مختلف اقتصادی، اجتماعی و کالبدی (سطح برخورداری) روستاها با جمعیت و وسعت آنها از تحلیل همبستگی پیرسون با آزمون دودمی ١ در نرم افزار تحلیل آماری ٢ استفاده شد.
(
, 
, 
)
