Abstract:
استفاده از شعر در عرصهی تعلیم و تربیت در ادبیات کهن ما از دیرباز رایج بوده و در دوران مشروطیت با همهی تنوع و گستردگی در شعر ملکالشعرای بهار نمود مییابد تا جایی که دیوان بزرگترین شاعر معاصر را باید در زمرهی ادبیات تعلیمی به شمار آورد که بیانگر خوشبینی او نسبت به نسل آینده ایران است. او آگاهانه و دلسوزانه از توانایی کمنظیر خود در عرصهی شعر بهره میبرد تا مفاهیم و ارزشهای اخلاقی جهانشمولی - که ریشه در فرهنگ اسلامی و تاریخ ایران باستان دارد - را در قالب داستان، تمثیل و ... به مردم خویش ارایه کند. نظر به تنوع مخاطب، این آموزهها گوناگون و رنگارنگاند و اغلب ارزشهای ملی و دینی را در بر میگیرند. با این وجود مضامینی چون ترغیب به دادگری، آزادگی، وطندوستی، دانشاندوزی و مهربانی به خلق را میتوان محور این اندرزها دانست.
Machine summary:
زند،١٣٥١ :١٥٤) شعر تعليمي از ديرباز به حوزه ي اخلاق و مذهب و عرفان معطوف بوده است اما دگرگونيهاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي قرن اخير و انقلاب مشروطه ، مسائل سياسي و اجتماعي را وارد حوزه ي ادبيات تعليمي ميگرداند و آن را غنيتر ميسازد و ادبيات را به سوي تعهد بيشتر نسبت به مسائل اجتماعي سوق ميدهد در ميان انبوه شاعران اين دوره ملک الشعراي بهار شخصيتي کم نظير است و بزرگاني چون استاد همايي (همايي،١٣٣٠ :٧٠)، خليل الله خليلي (خليلي،١٣٣١ :١٥٠)، پروين گنابادي (پروين ،١٣٣٤ :١٦٦)، فروزانفر و حسين خطيبي و ...
هفتصد سال است ايران شاعري چون من نديد ايــن ســخن ورد زبــان مــردم ايـران بــود (ديوان بهار، ١٣٨٢: ٣٨٨) در اين مقاله ضمن معرفي ادبيات تعليمي به بررسي مهم ترين آموزه هاي تعليمي و تربيتي که بهار به قصد بيداري و تنبه نسل کنوني سروده پرداخته و به خاستگاه اين آموزه ها و شيوه هاي تعليمي او اشاره ميشود.
پيشينه ي تحقيق درباره ي ادبيات تعليمي آثار بسياري در قالب کتاب و مقاله تأليف شده براي نمونه ميتوان از «انواع ادبي» دکتر شميسا، «انواع شعر فارسي» منصور رستگار فسايي، «نقد ادبي» از زرين کوب و مقاله هاي متعددي چون «درآمدي بر ادبيات تعليمي» از سيدمحسن حسيني طه و...
هم چنين پيرامون ملک الشعراي بهار مطالب بسياري در قالب کتاب ، مقاله و پايان نامه ارايه شده ، در اين زمينه ميتوان کتاب «بلند آفتاب خراسان » از محمد گلبن و «ستايشگر آزادي» از احمدي گيوي را که شامل مجموعه مقالاتي در معرفي شعر و شخصيت سياسي و ادبي بهار است را نام برد.