Abstract:
فرمالیستها آثار ادبی را بدون آگاهی از شخصیت و عقاید مؤلف بررسی مینمایند. براساس آرای این گروه، فرم و شکل مبنایی برای تحلیل زیباییشناسی، شناخت برجستگیهای زبانی و کشف معنای نهفته در آثار ادبی است. امروزه، فرمالیسم یکی از رویکردهای رایج در نقد آثار ادبی است؛ بههمیندلیل، در مقالۀ حاضر برای شناسایی شگردهای واژهسازی نامها و نشانیهای کتاب فرهنگ جبهه، از رویکرد فرمالیستی استفاده میشود. از دیدگاه فرمالیستها، آشناییزدایی باعث هنجارشکنی میشود و زبان را از حالت عادی خارج مینماید. هنجارشکنی به دو شیوۀ هنجارافزایی و هنجارگریزی باعث برجستهسازی کلام میشود. نتایج این پژوهش نشان میدهد، در آفرینش خلاقانه و گزینش نامها و نشانیهای کتاب فرهنگ جبهه از هر دو قاعده استفاده شده است. کاربرد وزن و موسیقی واژهها، صنایع بدیعی و بیانی از شگردهای مهم حوزۀ هنجارافزایی است. همچنین، ترکیبسازی و طنز از شگردهای مهم هنجارگریزی است که در آفرینش نامها و نشانیهای کتاب فرهنگ جبهه استفاده شده است.
Machine summary:
امروزه ، فرمالیسم یکی از رویکردهای رایج در نقد آثار ادبی است ؛ به همین دلیل ، در مقالۀ حاضر برای شناسایی شگردهای واژه سازی نام ها و نشانیهای کتاب فرهنگ جبهه ، از رویکرد فرمالیستی استفاده میشود.
اسامی مندرج در کتاب فرهنگ جبهه واقعی و روزمره نیستند؛ به همین دلیل ، خالقان آن ها با استفاده از شگردهای ادبی، این اسامی را به فرمی ادبی تغییر داده اند.
این برجسته سازی از اهمیت بسیاری برخوردار است ؛ زیرا، باعث میشود تا افزون بر، نقش رسانه ای زبان ، حوزٔە زیباییشناسی ادبی موردتوجه قرار گیرد.
با گسترش نظریه های فرمالیسم ، آثار متعددی در عرصۀ نقد فرمالیستی به چاپ رسید که «موسیقی شعر» (شفیعیکدکنی، ١٣٦٨)، «رستاخیز کلمات » (شفیعیکدکنی، ١٣٩١)، «بررسی شگردهای برجسته سازی زبان در قصاید خاقانی» (پورالخاص و عباسی، ١٣٩٤: ١٢٦-٩٩)، «قاعده افزایی در غزلیات شمس » (مدرسی و یاسینی، ١٣٨٨: ١٤٣-١١٩) نمونه هایی از آن است که در ارتباط با سبک انجام شده اند.
برخلاف آثار پژوهشی در عرصۀ نقد فرمالیستی، تاکنون نام ها و نشانیهای کتاب فرهنگ جبهه از منظر فرمالیستی موردمطالعه و بررسی قرار نگرفته است ؛ ازاین رو، شناسایی شگردهای واژه سازی در نام ها و نشانی های این کتاب از منظر فرمالیسم از نوآوریهای این پژوهش به شمار میآید.
نویسندٔە کتاب فرهنگ جبهه در دو نمونۀ بالا، میتوانست از عبارت های روزمره استفاده نماید؛ اما، با کاربرد زبان ادبی، متن (نام و نشانی) را به فرمی شاعرانه تبدیل کرده و برای خواننده ای که تنها فهرست را میخواند، ایجاد ابهام کرده است .