Abstract:
یکی از روش‌های کارآمد در بحث معناشناسی، «تجزیه به آحاد واژگان» است که در آن، واژگان را به‌قصد دستیابی به مفهومی دقیق و کامل، به آحاد و اجزای معنایی سازنده آنها تجزیه نموده تا معانی نهفته در لایه‌های هر واژه آشکار گردد، که این امر درنهایت، به ارائه ترجمه‌ای کامل و گویا از متن خواهد انجامید. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رویکرد تحلیل مؤلفه‌ای و تجزیه واژگان به آحاد معنایی کوچک‌تر در پاره‌ای از واژگان قرآنی، سعی بر آن دارد تا معانی نهفته در ورای کلمات را از طریق تجزیه آنها به آحاد و اجزای معنایی آن آشکار کرده و چگونگی بازتاب آن را در ترجمه‌های معاصر مورد نقد و بررسی قرار دهد و نقاط قوت و ضعف ترجمه‌ها را در این خصوص تحلیل نماید. بررسی معنایی واژگانی چون «یقتّلون، واعَدنا، آنَستُ، تَبَّ، نَتلوها، لاتُحصوها و اقتَربَ»، نشان می‌دهد که عدم توجه دقیق مترجمان قرآن کریم به آحاد واژگانی و مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده آنها، قطعاً در ارائه مفهوم موردنظر گوینده تأثیرگذار بوده و مخلّ فهم و درک مقصود واقعی قرآن کریم خواهد گردید. چنان‌که نتیجه این بی‌توجهی به ارائه ترجمه‌ای ناقص و نارسا از کلمات قرآنی در برخی ترجمه‌ها انجامیده که با مفهوم کلی آیه و سیاق جملات قرآنی تناسب کافی نداشته و صرفاً بیانگر ترجمه معنای اولیه و ظاهری از واژگان قرآنی محسوب می‌شود؛ هرچند برخی از مترجمان با اشاره به پاره‌ای از مؤلفه‌های معنایی واژگان، ترجمه‌ای به‌نسبت موفق و قابل‌قبول نیز ارائه داده‌اند.
One of the efficient methods in semantic studies is “componential analysis”, in which the words are analyzed into semantic units and constituent components with the aim of achieving an accurate and thorough concept so as to unveil the meanings hidden in layers of each word; this would ultimately lead to presenting a perfect and clear translation of the text. With a descriptive-analytical method and with reliance on componential analysis and vocabulary analysis into smaller semantic units in some Qur’anic vocabulary, the present research tries to unveil the meanings hidden within the words through analyzing them into their semantic components and units, to critical review their reflection in contemporary translations, and to analyze the translations’ strengths and weaknesses in this respect. A semantic study of such words and phrases as “yuqattilun, wa‘adna, anastu, tabba, natluha, la tahsuha, and aqtaraba” indicates that inaccurate attention of the translators of the Holy Qur’an to the vocabulary units and their constituent components would definitely affect the concept intended by the narrator and would cause misunderstanding the real intention of the Holy Qur’an. As a result, this heedlessness has led to presenting an incomplete and vague rendering of the Qur’anic words in some translations, which have not been adequately consistent with the overall concept of the verse and the context of the Qur’anic statements and is merely viewed as expressing primary and superficial meaning of the Qur’anic words. However, some translators have presented a relatively successful and acceptable translation with reference to some of the semantic components of words.
Machine summary:
(راغب اصفهاني، ١٤١٢ق ، ج ١: ص ٢١٤) هرچند برخي تفاسير همچون «روض الجنان »، «إئناس » را صرفاً مترادف با «إبصار: ديدن » ميداند، اما به نظر ميرسد از لايه هاي معنايي اين واژه غافل مانده است ؛ چون بيترديد هيچ واژه مترادفي در قرآن يافت نمي شود که به طور کامل با واژه ديگري هم پوشاني معنايي داشته و عيناً بازتاب دهنده معناي آن واژه جايگزين باشد، ازاين رو توجه به آحاد معنايي واژگان و کشف وجوه افتراق ميان مفهوم کلمات به ظاهر هم معنا و مترادف ، امري ضروري است .
ازاين رو از ميان مترجمان ، تنها مرحوم قمشه اي با بيان «آتشي به چشم ديدم » و سراج با عبارت «بي گمان من ديدم (در اين وادي) آتشي را»، به يکي از آحاد معنايي فعل «آنست »، يعني «بيشبهه بودن و حتميت ديدن آتش » اشاره کرده اند، اما با اين حال از مفهوم ديگر واژه ، يعني «آرامش يافتن و الفت گرفتن » غافل مانده اند و ترجمه ايشان نمي تواند به طور کامل ، بيانگر مفهوم آيه و توصيف کننده حالت روحي رواني موسي و خانواده اش در آن شرايط دشوار باشد.
به هر حال با توجه به مفهوم ضمني فعل «تب ّ»، ميتوان آحاد معنايي آن را چنين دانست : {نابودي و خسران }+{پيوستگي و استمرار} نقد و بررسي در ترجمه اين آيه بيشتر مترجمان همچون آدينه وند، بروجردي، فولادوند، مشکيني، و مکارم ، عبارت «تّبت يدا» را به صورت «بريده باد دو دست ابولهب » ترجمه کرده اند که صرفاً ترجمه اي تحت اللفظي و متناسب با واژه «يدا» است .
(
, 
, 
)
