Abstract:
در ایران باستان زن مقام ارجمندی را دارا بوده و در تمام شئون زندگی با مرد برابری می کرده است. از نظر ریشه شناختی واژۀ زن از ریشه zan به معنی زایش و زائیدن که در زبان پهلوی به صورت zan و nārīg، در زبان سغدی wa/əδو در زبان فارسی باستان wadūیا wad و در زبان اوستایی Vantav و در زبان سنسکریت به شکل Vadhu به کار رفته است. منزلت و جایگاه والای زن در همه ادوار نمودی از اقتدار بانوان همراه با القاب و عنوان های زنانهشان است برای دفاع از حیثیت، خانواده و سرزمین شان. این نمودار را می توان در ایزد بانوان اسطوره های کهن چون آناهیتا، سپندارمذ، دئنا و چیستا و... ملاحظه نمود. مهر و عشق و پایبندی به پیمان زنان از یک نگاه و کجرویهای اهریمنی را نیز به طریقی دیگر در دیو بانوان اسطوره های کهن چون جهی، بوشیاسب و... می توان دید. اما همه و همه حکایت از وجود دو اصل خیر و شر در بنیاد زن است که همان نیکی و بدی است. لذا، همانطور که اهداف مثبت در آناهیتا، که ایزد آب ها و باروری و کمال است، وجود دارد، صفات منفی نیز همچون انتقام و کینه کشی در شخصیتādā که او نیزایزدبانو است تجلی پیدا می کند.
Machine summary:
نقش زن در ادبيات کهن و اسطوره هاي ايراني سيده سعيده سنجري * چکيده در ايران باستان زن مقام ارجمندي را دارا بوده و در تمام شئون زندگي با مرد برابري مي کرده است .
مهر و عشق و پايبندي به پيمان زنان از يک نگاه و کجرويهاي اهريمني را نيز به طريقي ديگر در ديو بانوان اسطوره هاي کهن چون جهي ، بوشياسب و...
در اين دوره يعني دوره مادر شاهي ، حق فرمانروايي ، اداره امور خانواده و توزيع خورد و خوراک همه در دست زن بوده است .
در اين دوره درخشان مادر شاهي ، در ايران خانه سازي با خشت خام رواج داشت و نقش و نگار روي ديوار به دست زنان انجام مي گرفت (علوي ،١٣٨٠،١١).
در اوستا کتاب ديني زردشتيان ، همه جا نام زن و مرد در يک رديف ذکر شده و در کارهاي ديني که زنان بايد انجام دهند و دعاهايي که بايد بخوانند، زن را با مرد برابر شمرده است و حتي در صورتي که موبد حاضر نبود، ممکن بود که زن به مقام تقاضا برسد(علوي ،١٣٨٠،٣٠).
اين موضوع مي رساند که زن در عهد ساسانيان بر مسائل مشکل حقوقي نيز، احاطه داشته است (علوي ، ١٣٨٠،٣٣) ازدواج در ايران باستان : در همه متون سفارش شده است که مرد و زن چون به سن ازدواج مي رسند حتما بايد ازدواج کنند.
اين ايزد بانو در دوره قديم تر الهه کم اهميتي بود اما در دوره هاي بعد در ايران رشد کرده و به صورت زن ايزد آب هاي مينوي و گيتي درآمده است .