Abstract:
شعر مشروطه آئینۀ تمام‌نمای انقلاب مشروطه است. کمتر موضوعی در انقلاب مشروطه قابل تصور است که نشانی از آن را در شعر این روزگار نتوان یافت. به تعبیری شعر مشروطه، موضوع و موضع نهضت مشروطه را آینگی میکند و حضور بی‌سابقهء مفاهیم و موضوعات نوین در محتوای آن نقشی از این آینگی است. - مفاهیم و موضوعات و وقایعی که عمدتاً ماهیت حقوقی دارند و شعر این دوره گزارش سریع و صریح آن‌ها را رسالت خود شمرده، بی‌آنکه نسبت به پردازش هنری و تصرفات شاعرانه در آن اهتمامی بایسته بورزد. - نتیجۀ چنین رویکردی، غیبت نسبی عنصر خیال در شعر مشروطه بوده است. غیبتی که به حضور پدیده‌ای کم نظیر در ساخت و صورت شعر مشروطه انجامیده که میتوان از آن به «جانشینی موضوع به جای مضمون» تعبیر کرد. جستار حاضر به روش تحلیلی و توصیفی ضمن سنجش سازواری این روایت با موازین تجدد ادبی، وجوه پیدا و پنهان ویژگی یاد شده و ساحت‌های پدیداری آن را در شعر مشروطه نشان داده و سرانجام نقش ویژۀ گفتمان حقوق عمومی را به مثابه محتوای اساسی شعر این دوره، در حاشیه‌نشینی خیال و مآلاً تکوین پدیدهء مورد بحث تبیین نموده است.
Machine summary:
جستار حاضر بـه روش تحلیلی و توصیفی ضمن سنجش سازواری این روایت با موازین تجدد ادبی، وجوه پیـدا و پنهان ویژگی یاد شده و ساحت های پدیداری آن را در شعر مشروطه نشان داده و سـرانجام نقـش ویـژة گفتمـان حقـوق عمـومی را بـه مثابـه محتـوای اساسـی شـعر ایـن دوره ، در حاشیه نشینی خیال و مآلاً تکوین پدیده ء مورد بحث تبیین نموده است .
جستار حاضر با روش توصـیفی و تحلیلـی ایـن روایـت را نکتـه ای کلیـدی در رابطـه ء صورت و محتوای شعر مشروطه و نمایی کلی از تغییراتی ارزیابی میکند که در مؤلفـه هـا و عناصر شعری این دوره پدید آمده و با استناد به شواهد شـعری متعـدد نشـان مـیدهـد کـه حاشیه نشینی خیال در شعر مشروطه چگونه مضمون پردازی شاعرانه را به تعطیلی کشـانده و موضوعات غالباً حقوقی را به مثابه محتوای اساسی شعر ایـن روزگـار بـر جایگـاه مضـامین شعری آن نشانده است و چگونه محتوای یادشده به واسطه ء تعارض خیال با مقـال حقـوقی در پدیداری این هنجار نقشی مؤثر ایفا کرده است .
پدیده ای که ردپای آن را در سـاحت هـا و سـاختارهای مشـهور شعر مشروطه مانند زبان رسانه ای و مطبوعاتی، قالـب هـای شـعری خـاص ، طنـز و ترانـه و اقتراحیات این دوره میتوان نشان داد و دیگـر، ویژگـی ذاتـی مقـال حقـوقی اسـت کـه در ناسازگاری با صور خیال و میل به صراحت نوعیت مییابد و بررسـی پیونـد آن بـا ویژگـی پیشین مسئلۀ اصلی این پژوهش است ؛ یعنی نشان دادن اینکه مفاهیم و موضـوعات حقـوقی به مثابه محتوای ویژة شعر مشروطه چگونـه در تکـوین «حاشـیه نشـینی خیـال و جانشـینی موضوع به جای مضمون » عاملیت داشته است .
(
, 
, 
)
