Abstract:
پژوهش حاضر با هدف بازنگری برنامه درسی رشته علوم تربیتی، (گرایش مدیریت و برنامهریزی آموزش عالی) در دوره کارشناسی ارشد و ارائه برنامه درسی پیشنهادی برای این دوره، انجام شده است؛ روش این پژوهش کیفی و از نوع توصیفی – تحلیلی است؛ بدین منظور، حوزهی مورد مطالعهی این پژوهش، شامل اعضای هیأت علمی رشته مدیریت و برنامهریزی آموزش عالی در دانشگاههای شهید بهشتی، دانشگاه غیر انتفاعی علم و فرهنگ و مؤسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی و دانشآموختگان این رشته در دانشگاه شهید بهشتی است؛ همچنین در این پژوهش، جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از مصاحبهها، از تحلیل کیفی مبتنی بر مقولهبندی استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش، آسیبهای برنامه درسی موجود رشته علوم تربیتی(گرایش مدیریت و برنامهریزی آموزش عالی) در سه گروه آسیبهای رویکردی و اصولی برنامه درسی موجود، آسیبهای برنامه درسی موجود در نسبت واحدهای درسی ضروری، اما غفلت شده و آسیبهای واحدها و سرفصلهای برنامه درسی موجود، تقسیم شده اند که هر کدام از این سه گروه، شامل مقولههای متعددی میباشند. همچنین از طریق آسیبشناسی وضعیت موجود برنامه درسی و بررسی دیدگاههای اساتید، دانشآموختگان و صاحبنظران حوزه مدیریت و برنامهریزی عالی در خصوص عناصر چهارگانه اصلی برنامه درسی(هدف، محتوا، فعالیتهای یاددهی-یادگیری و روشهای ارزشیابی)، برنامهدرسی گرایش مدیریت و برنامهریزی آموزش عالی در دوره کارشناسی ارشد، ارائه و پیشنهاد داده شده است.
The present study is conducted with the aim of reviewing the curriculum of the field of educational sciences (management and planning of higher education) in the master's degree course and presenting the proposed curriculum for this course. The method of this research is qualitative and descriptive-analytical; For this purpose, the study area of this research includes faculty members in the field of management and planning of higher education in Shahid Beheshti University, non-profit University of Science and Culture and the Institute of Research and Planning of Higher Education and Science. The graduates of this field are in Shahid Beheshti University. In addition, the qualitative analysis based on categorization has been used in order to analyze the information obtained from the interviews. According to the results of the study, the existing curriculum drawbacks in the field of educational sciences could be categorized in three groups including drawbacks of present curriculum approach and principles; present curriculum drawbacks in proportion to necessary but neglected courses; and drawbacks of divisions and topics in the present curriculum. Also management-orientation curriculum and higher education planning in the master's degree course are presented and proposed based on the pathology of the current situation of the curriculum and reviewing the views of professors, graduates and experts in the field of excellent management and planning regarding the four main elements of the curriculum (purpose, content, teaching-learning activities and assessment methods).
Machine summary:
از اينرو دانشگاه ها بايد اقدامات تشويقي و قانوني لازم را فراهم سازند تا موضوع بازنگري برنامه هاي درسي به عنوان يکي از وظايف اعضاي هيأت علمي و گروههاي آموزشي محسوب شود و همواره برنامه هاي موجود را مورد ارزيابي قرار دهند و اصلاحات و تغييرات لازم را در آن اعمال کنند؛ در اين ميان ، رشته علوم تربيتي، "رشته اي کاربردي بوده و در حل مسائل واقعي مترتب بر زندگي واقعي مستقيماً نقش دارد"(عباسپور و همکاران ،٩٣:١٣٩٤)؛ در واقع ، رشته علوم تربيتي، بستر و بافتار آموزش آکادميک و حرفه اي است ؛ هرچند مطالعات متعددي در ايران و ساير جوامع انجام شده که هر کدام از جنبه هاي خاصي به بررسي برنامه هاي درسي در آموزش عالي پرداخته اند و عواملي را در اين رابطه مد نظر قرار داده اند، با اين حال به دليل حساس و مهم بودن نقش برنامه هاي درسي در تحقق اهداف آموزش عالي و ضرورت مداومت در امر بازنگري و بهبود برنامه ها، انجام پژوهش هاي بيشتر و استفاده از نتايج آن ها در هنگام عمل ضروري ميباشد؛ به استناد شواهد پژوهشي موجود، محتواي برنامه درسي رشته علوم تربيتي در مقطع کارشناسي ارشد در گرايش مديريت آمورشي (قلي زاده و همکاران ، ١٣٩٦؛ شادفر،لياقت دار و شريف ،١٣٩٠؛ عارفي،١٣٨٤؛ يار محمديان و سلماني زاه ،١٣٨٥؛ رسته مقدم ، عباسي پور و جلالي ديزجي،١٣٩٥)، گرايش برنامه ريزي آمورشي(ملامحمدي،١٣٧٩؛ ولي پور،١٣٩٠؛ کرمي و فتاحي،١٣٩١؛ بناگر،١٣٩٤)، گرايش آموزش بزرگسالان (شفيعي،١٣٨٢)، گرايش آموزش و بهسازي منابع انساني(جهانيان ،١٣٩٨)، گرايش برنامه ريزي درسي (عبدي،١٣٨٤؛ يزداني،١٣٨٨؛ فتاحي،١٣٩٠؛ بيرامي،١٣٩٢؛ شبيري و شمسي پاپکياده ،١٣٩٤؛ بناگر،١٣٩٤؛ جواهري دانشمند و همکاران ،١٣٩٤ و اسفندياري،١٣٨٧) و گرايش تکنولوژي آموزشي(قهرمانزاده ،١٣٩٠و رحمان - پور و همکاران ،١٣٩٧)، توسط پژوهشگران مختلف مورد ارزيابي و بازنگري قرار گرفته است .