Abstract:
شعر آیینی یکی از گونههای شعر تعلیمی است که پیشینهای کهن در ادبیّات دارد. جایگاه والای امام رضا (علیهالسلام) در میان شیعیان و بهویژه حضور ایشان در ایران، سبب شده است که شاعرانِ هر گوشه از این دیار با سرایش مدیحهها و مرثیههای زیبا، آثاری ارزشمند بیافرینند و گامهای بزرگی در غنای ادبیّات دینی بردارند. در این میان، «محمدحسین غروی اصفهانی» و «خوشدل تهرانی» نمونههایی بارز از شاعران خوشذوقی هستند که غالب اشعار آنان را مدح و ستایش اهل بیت (علیهالسلام) تشکیل میدهد. در این پژوهش، نخست بنا بر جایگاه و رسالت ادبیّات تطبیقی، بر بنیان دیدگاههای مکتب آمریکایی، که تأکید بر مطالعات زیباشناختی، میانرشتهای و بینافرهنگی از ویژگیهای برجستۀ این نظریه است، پیش رفته و سپس به روش توصیفی ـ تحلیلی، با استناد به شواهدی از اشعار این دو شاعر، با هدف بررسی تطبیقی مضامین رضوی به مدایح و مراثی ایشان پرداخته شده است. یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که دو شاعر در مباحثی چون بیان فضایل اخلاقی امام (علیهالسلام)، حکمت و علم، منزلت و فضیلتهای امام (علیهالسلام)، ولایت، وجه تسمیه امام، کرامت بارگاه مطهر امام، حوادث تاریخی زندگی امام (علیهالسلام)، نماز باران و حدیث سلسلةالذهب، ضامنآهو، شوق زیارت، شفاعت و... دارای شباهت و وجوه تفاوتی هستند. نتایج حاکی از آن است که اشعار رضوی خوشدل تهرانی بهسبب تصاویر ادبی زیبا و مضامین متنوّع آن، نمود برجستهتری نسبت به شعر غروی اصفهانی دارد و تأثیر بیشتری بر مخاطب گذاشته است هرچند در شعر غروی نیز مضامین بدیع زیبایی بهچشم میخورد.
Ritual poetry is one of the types of teaching poetry that has an ancient background in literature. The supreme position of Imam Rida (as) among the Shiites, and especially his presence in Iran, has caused the poets of every corner of this land to create beautiful inspirational works and make great works in this regard, and taking steps thereafter a great deal in the richness of religious literature. Meanwhile, "Mohammad Hossein Gharavi Isfahani" and "Khoshdel Tehrani" are a typical example of the well-known poets who form the majority of their poems and praise Ahl al-Bayt (as). In this research, firstly, according to the position of the comparative literature, it proceeds from the perspective of the American school, which emphasizes the aesthetic, interdisciplinary, and interdisciplinary studies of the prominent features of this theory, and then, through a descriptive-analytical method, based on evidence of the poetry of these two poets, with the aim of comparative study of the themes of Radavi in his mediates and his successor, has been discussed. The findings of this research indicate that the two poets in the discussions such as: The expression of the moral virtues of Imam (as), the wisdom and knowledge, the dignity and virtues of Imam (as), the wilayat (authority), the imam's signification, the dignity of the Imam, the historical events of Imam's life (as), prayer asking for rain, and the hadith of the Damin Ahu (deer guarantor), the passion of pilgrimage, intercession, etc., have similarities and different aspects; the results indicate that the Radavi theme of Khoshdel Tehrani poetry, due to the beautiful literary images and its various themes, has had a more influential effect on the audience than the poetry of Isfahani, although in the poetry of Gharavi there are also some beautiful new themes.
Machine summary:
جايـگاه والاي امـام رضـا در ميـان شـيعيان و به ويـژه حضـور ايشـان در ايـران ، سـبب شـده اسـت کـه شـاعران هـر گوشـه از ايـن ديـار بـا سـرايش مديحه هـا و مرثيه هـاي زيبـا، آثـاري ارزشـمند بيافريننـد و گام هـاي بزرگـي در غنـاي ادبي ـات دينـي بردارنـد.
جايـگاه والاي امـام رضـا در ميـان شـيعيان و به ويـژه حضـور ايشـان در ايـران ، پيونـد عاطفـي ناگسسـتني را سـبب شـده اسـت به طوريکـه شـاعران هـر گوشـه از ايـن ديـار، مدايــح و مرثيه هــاي زيبــاي خــود را آيينــۀ تمام نمــاي ارادت خويــش بــه محضــر آن حضــرت گردانده انـد و آثـاري ارزشـمند را آفريـده و گام هـاي بزرگـي در غنـاي ادبي ـات دينـي برداشـته اند.
۴. مضامين رضوي غيرمشترک در شعر «محمدحسين غروي اصفهاني » و «خوشدل تهراني » افــزون بــر مضاميــن مشــترک رضــوي در شــعر ايــن دو شــاعر، مضامينــي غيرمشــترک چــون «اشــاره بــه برخــي حــوادث تاريخــي زندگــي امــام ، نمــاز بــاران ، و حديــث سلســلۀالذهب ، ضامـن آهـو، شـوق زيـارت ، شـفاعت ، غربـت امـام و حـزن و انـدوه شـاعر» جلـوه اي متفـاوت بـه شــعر ايــن دو شــاعر بخشــيده اســت کــه بــه ذکــر آنهــا پرداختــه مي شــود: ٤ـ۱ ولادت امام در کنـار مضاميـن خالصانـه اي کـه در غالـب مدايـح اين دو شـاعر به چشـم مي خـورد، مولوديه ها يـا به عبارتـي اشـعاري کـه پيرامـون تولـد امـام سـروده شـده ، بخـش قابـل توجهـي را به خـود اختصـاص داده اسـت .