Abstract:
هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی توان اکولوژیک حوضة آبخیز قیماسخان شهرستان بناب برای کاربریهای کشاورزی و مرتعداری بر اساس نظر کارشناسان شرکت تعاونی روستایی جهت دستیابی به توسعة پایدار بود. بهاینمنظور، از متغیرهای شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، سنگ بستر، بافت خاک، فرسایش خاک، گروههای هیدرولوژیکی خاک، عمق خاک، زهکشی، شوری، حاصلخیزی، بارش، دما، تراکم پوشش گیاهی و نوع پوشش گیاهی استفاده شد، سپس بهمنظور تعیین وزن و درجة اهمیت معیارها، پرسشنامههایی تهیه و میان کارشناسان کشاورزی و منابع طبیعی شرکت تعاونی روستایی حوضة آبخیز موردمطالعه توزیع شد. درنهایت، با استفاده از مدل AHP (فرایند تحلیل سلسلهمراتبی) و نرمافزارهای Expert Choice و ArcGIS، به ارزیابی توان منطقه برای کاربریهای کشاورزی و مرتعداری پرداخته شد. براساس نتایج بهدستآمده، مساحت طبقات مختلف عبارتاند از: طبقة مرتعداری ضعیف 611 هکتار (5/14 درصد)، طبقة مرتعداری متوسط530 هکتار (5/12 درصد)، طبقة مرتعداری خوب 399 هکتار (5/9 درصد)، طبقة کشاورزی ضعیف 5/908 هکتار (5/21 درصد)، طبقة کشاورزی متوسط 6/569 هکتار (5/13 درصد)، طبقة کشاورزی خوب 7/826 هکتار (6/19 درصد) و طبقة کشاورزی بسیار خوب 369 هکتار (7/8 درصد)؛ بنابراین، بیشتر قسمتهای منطقه برای کشاورزی و مرتعداری از توان خوبی برخوردار است.
Qeymas Khan Catchment is one of the most important catchments in East Azarbaijan province is agricultural and rangeland management which has long been used for subsistence residents of this area. The aim of this study is to evaluate ecological potential of Qeymas Khan Catchment for agricultural and rangeland management users and comparing it with the current land users to achieve sustainable development. For this purpose, the parameters used such as slope, elevation, land user, bedrock, soil texture, soil erosion, soil hydrological groups, soil depth, drainage, salinity, fertility, rainfall, temperature, vegetation density and vegetation type. Finally, it was studied to evaluate potential of area for agricultural and rangeland management users by using of AHP model (Analytic Hierarchy Process) and Expert Choice and ArcGIS softwares. Results of this research showed that the area of poor rangelands is 611 ha (14.5%), moderate rangelands 530 ha (12.5%), good rangelands 399 ha (9.5%), poor agricultural land 908.5 ha (21.5%), moderate agricultural land 569.6 (13.5%), good agricultural land 826.8 ha (19.6%) and very good agricultural land 369 ha (8.7%). Therefore this area has good potential for agricultural and rangeland management. The compare of ecological potential map and current land user showed that current land use of this studied area matches with the ecological potential of studied area.
Machine summary:
بررسی توان اکولوژیک مناطق روستایی حوضۀ آبخیز قیماس خان برای کاربریهای کشاورزی و مرتع داری با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و GIS لیلا قهرمانی ١، مرضیه علی خواه اصل ٢*، محمد دشوارپسند 3 تاریخ دریافت : ١٣٩٨/٦/٥ تاریخ پذیرش : ١٣٩٨/٨/١ چکیده هدف از انجام این پژوهش ، ارزیابی توان اکولوژیک حوضۀ آبخیز قیماس خان شهرستان بناب برای کاربریهای کشاورزی و مرتع داری بر اساس نظر کارشناسان شرکت تعاونی روستایی جهت دستیابی به توسعۀ پایدار بود.
از آنجا که تعاونیهای روستایی نقش مؤثری در آموزش و ارتقای سطح آگاهی کشاورزان و مرتع داران نسبت به پتانسیل های موجود در مناطق دارند، هدف از انجام این مطالعه ، استفاده از نظر کارشناسان کشاورزی و منابع طبیعی شرکت تعاونی روستایی حوضه آبخیز قیماس خان جهت ارزیابی توان محیطی منطقه برای کشاورزی و مرتع داری میباشد که به ارائه راهبردهای مناسب تر برای کشاورزان و مرتع داران به منظور استفاده بهینه از منابع آب و خاک و بهبود سطح معیشت آنها کمک می کند.
پیشینۀ تحقیق یونسی فضل و همکاران (١٣٩٣) در تحقیقی، به ارزیابی توان اکولوژیک از منظر کاربریهای کشاورزی و مرتع داری با روش AHP در محیط GIS درحوزه آبخیز خلیل کرد استان همدان پرداختند و به این نتیجه رسیدند با توجه به اینکه مدل AHP براساس مقایسات دوبه دو میباشد میتواند در فرایند مدل سازی، تصمیم گیری های بهتری انجام دهد.
محمدپور و همکاران (١٣٩٥) به ارزیابی توان اکولوژیک برای توسعه کاربریهای کشاورزی و مرتع داری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداختند و به این نتیجه رسیدند که منطقه مطالعاتی از لحاظ اکولوژیکی دارای ارزش کشاورزی و مرتع داری بالایی میباشد.