Abstract:
یکی از منظومههای ناشناختۀ طبی قرن هشتم، نسخۀ طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شمارۀ 757 در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار نگهداری میشود و در 6896 بیت با خط نستعلیق کتابت شده است. این اثر در 433 صفحه و در قالب مثنوی و وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (بحر رمل مثمن مقصور) در قرن هشتم سروده شده است. هدف این نوشتار، بررسی و تحلیل نسخۀ طب منظوم و نیز آشنایی با مفاهیم پزشکی قرن هشتم، بیماریها و روش درمان آنهاست. نگارندگان در این مقاله به بررسی این منظومه در سه سطح صوری و زبانی، سطح بلاغی و سطح فکریمحتوایی میپردازند. نسخۀ طب منظوم حاوی اطلاعات طبی قرن هشتم است. سرایندۀ این منظومه بیشتر طبیب بوده تا یک شاعر، به همین دلیل سطح ادبی این منظومه بسیار پایین است، اما از نظر علمی و محتوایی ارزشمند است. از ویژگیهای این منظومه انتقال مفاهیم پزشکی بهصورت ساده و موجز است.
Machine summary:
بررسی و تحلیل نسخۀ خطی «طب منظوم » اثر عبدالکریم اعرج متخلص به 1 عجزی 2 مریم کمالوند دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان 3 دکتر احمدرضا یلمه ها استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان دکتر مریم محمودی٤ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان چکیده یکی از منظومه های ناشناختۀ طبی قرن هشتم ، نسخۀ طب منظوم اثـر حکـیم عبـدالکریم اعرج متخلص به عجزی اسـت کـه بـا شـمارٔە ٧٥٧ در کتابخانـۀ مدرسـۀ عـالی سپهسـالار نگهداری میشود و در ٦٨٩٦ بیت با خط نستعلیق کتابت شده است .
در عصر حاضر نیز طبیبان شاعری داریم از جملـه نصـرت الله قاسـمی، مجدالـدین فخرایـی، عبدالله بهزادی، قاسم رسا، حسین گل گلاب و بسـیاری دیگـر از پزشـکان فرزانـه کـه در کنـار طبابت به شعر و شاعری میپردازند و این سنت دیرینه را که از زمان بـوعلی سـینا شـروع شـده است ، ادامه میدهند (برای نمونه های دیگر طبیبان شاعر معاصر نک : سیاسی، ١٣٩٧: ٣٤٥).
٢. معرفی نسخه با توجه به پژوهش های به عمل آمده از این اثر، تاکنون نسخۀ دیگری یافت نشده و نسخۀ منحصربه فرد آن با عنوان طب منظوم ، عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی بـه شـمارٔە ٧٥٧، قفسۀ ١١، طبقۀ ٣، ردیف ٨ در کتابخانۀ تهران (مدرسۀ عالی سپهسالار) به خط نسـتعلیق در ٤٣٣ صفحه و ٢١٦ برگ محفوظ است .