Abstract:
سروش از مهمترین ایزدان دین زردشتی است. این ایزد در سلسله مراتب ایزدان دین زردشتی جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده، و از معدود ایزدانی است که نام او در سرودهای گاهانی آمده است. آنچه که در این پژوهش بدان پرداخته میشود، یافتن پرسشی برای این مساله است که ارتباط سروش با ایزدان دیگر زردشتی چیست؟ این ایزد در گاهان و متون دیگر اوستایی و پهلوی چه جایگاهی دارد؟ و خویشکاری او در وقایع مربوط به پس از مرگ انسان چیست؟ سروش در متون اوستایی و پهلوی ایزد اطاعت، فرمانبرداری و انضباط در دین مزدایی است؛ او پیام الهی را میشنود و از آن اطاعت میکند؛ او همواره بیدار است و مردمان را از آسیبهای اهریمن و دیوان محافظت میکند. این ایزد همچنین در انتقال روح انسان به جهان پس از مرگ، با دو ایزد میترا و رشن همکاری میکند. روش این پژوهش کتابخانهای، و با تکیه بر متون اوستایی و پهلوی است.
Surūsh (Av. Səraoša), as one of the most venerated deities in Zoroastrian religion, holds a special position in the hierarchy of Zoroastrian deities. Surūsh is one of the few among Zoroastrian deities who are attested in the Gathas. These questions will be addressed in this research: What is the relation Surūsh with other Zoroastrian deities? What is Surūsh's status in Gathas and other Avestan and Pahlavi texts? What is his function in the events of after life? In Avestan and Pahlavi texts, Surūsh is the Deity of obedience and observance in the Mazdean tradition. Surūsh receives and obeys the divine instructions and is ever-vigilant to guard the people against the threats of Ahriman (angra Mainyu). Surūsh would evaluate the works of every person together with two other deities, Mithra and Rashnu, before the soul crosses the Chinvat Bridge. This research is based on the careful study of the Avestan and Pahlavi texts
Machine summary:
آنچه که در اين پژوهش بدان پرداخته ميشود، يافتن پرسشي براي اين مساله است که ارتباط سروش با ايزدان ديگر زردشتي چيست ؟ اين ايزد در گاهان و متون ديگر اوستايي و پهلوي چه جايگاهي دارد؟ و خويشکاري او در وقايع مربوط به پس از مرگ انسان چيست ؟ سروش در متون اوستايي و پهلوي ايزد اطاعت ، فرمانبرداري و انضباط در دين مزدايي است ؛ او پيام الهي را ميشنود و از آن اطاعت ميکند؛ او همواره بيدار است و مردمان را از آسيبهاي اهريمن و ديوان محافظت ميکند.
اين ايزد افزون بر گاهان در اوستاي متاخر نيز داراي مقامي بلند است ؛ تا آنجا که دو سرود از سرودهاي مهم اوستايي به او اختصاص يافته و يسن هاي سوم تا هشتم به نام او «سروش درون » ناميده شده است .
سروش در گاهان در ميان امشاسپندان که بعدها در اوستاي متاخر نقش محوري را در کيش مزدايي ايفا ميکنند، قرار دارد (١٩٧٢:٤١ ,Dhalla) اين ايزد همچون ديگر مفاهيم انتزاعي، اما تشخص يافته ، نشان دهنده جنبه اي از جنبه هاي اهوره مزدا و تجلي وجه فرمانبرداري او دانسته شده است (پورداود، ١٣٠٧، ج ١: ٥١٦-٥١٧).
(٤٢-٤١ :,١٩٧٢ ,Dhalla) حضور سروش در گاهان ، گمان برخي از ايران پژوهان را مبني بر اين که اين ايزد ممکن است يکي از ايزدان شناخته شده در باورهاي کهن ايراني پيش از ظهور زردشت باشد، تقويت ميکند (راشد محصل ، ١٣٨٢: ١٤؛ کريستن سن ، ١٣٧٦: ٥٣).
سروش عمل داوري پس از مرگ را به ياري دو ايزد ديگر يعني ميترا و رشن (يا رشنو) انجام ميدهد؛ اما نام اين دو درگاهان ذکر نشده است (١٣: ١٩٩٥ ,Shaked ;١٩٦٣:٦٢ ,Dhalla).