Abstract:
زندگی جاودانه و دنیای پس از مرگ سبب شده که انسان تمام تلاش خویش را به کار بندد تا اسباب سعادت و لذت را برای عالم پس از مرگ فراهم آورد. سعادت واقعی درگرو رسیدن نفس به لذت واقعی و بهرهمندی از نعمتهای الهی است. تعاریف ارائه شده از سعادت متفاوت است ولی قدرمتیقن این تعاریف، سازگاری و ملائمت با نفس است و آنچه ملائم با نفس است نزدیکی به ذات اقدس الهی است. اگر انسان راههای کسب سعادت واقعی را دریافت نکند به ورطه نابودی میافتد. زیرا بهرهمندی انسان از زندگی مادی اندک است و انسان بهر جاودانه زیستن ناگزیر به کسب اسباب و لوازم متناسب با آن است. آنچه انسان را در این رهنمون یاری میرساند شناخت عوامل دستیابی به سعادت واقعی است که این شناخت درگرو درک حقایق و رسیدن به کمال از دریچه عمل به دستورات و اوامر الهی است.
پژوهش حاضر با هدف نظری، به شیوه تحلیل و بررسی، برای دریافت منشا سعادت و شقاوت انسان، به تطبیق آراء شیخ اشراق و ابنسینا در باب لذت و راههای کسب لذت واقعی، سعادت و احوال نفوس پس از مرگ پرداخته است.
Machine summary:
کسب لذت در جهت دستیابی به سعادت و کمال شیخ اشراق، سهروردی لذت واقعی را تنها در پرتو تابش نورالانوار حاصل دانسته و معتقد است بهرهمندی از این نور با درجه عالم انوار رابطه مستقیم دارد و هرچه از نظر مرتبه به نورالاانوار نزدیکتر، بهرهمندی از لذت بیشتر است و بالعکس.
آنچه از نظرات این دو فیلسوف، سهروردی و ابنسینا، فهمیده میشود آن است که درک لذت واقعی پس از رهایی نفس از بدن حاصل میشود؛ زیرا در عالم جسمانی هر آنچه را بهعنوان خوشی و لذت مطرح است فانی و گذراست و راهی به خیر و کمال ندارد.
(شیربی، 1385، ص 352-349) آنچه از کلام ابنسینا فهمیده میشود این است که نفوس انسانی پس از مرگ به سه دسته کلی تقسیم میشوند: دسته اول نفوسی هستند که رذایل آنها ناشی از نقصان استعداد کمال است، عذاب این گروه دائمی است.
منابع علمی و عملی کسب سعادت و شقاوت شیخ اشراق، سهروردی در بیان راههای کسب سعادت و شقاوت معتقد است، آنان که در راه حق سیر و سلوکاند تا آنچه را که خدای بزرگ در کتاب نخستین مقرر کرده است بگذرانند (آنچه در انوار مجرده عقیله بر آنها واجب شده است، یابند و انجام دهند) و خوشیها و لذات بدنی و مسرات نفسانی آنان را از سیر به جهان نوری باز ندارد، و گرمای شدید تابستان آنان را از سعی و تلاش در راه به دست آوردن خشنودی خدا و صاحب عالم امر و خلق وامانده نکند.