Abstract:
مخروطافکنهها یکی از مهمترین لندفرمهای کواترنری شمرده میشوند که میتوان از آنها بهعنوان پدیدهایی ژئومورفیک، در شناخت میزان فعّالیّتهای تکتونیکی بهره جست. در این پژوهش نخست، مخروطافکنههای حوضهی آبخیز دق سرخ در ایران مرکزی از نظر تعداد، مساحت و نحوهی پراکنش در ارتباط با ویژگیهای فیزیکی حوضههای آبریز بالادست، همچون مساحت، طول، ارتفاع کم، متوسّط و مطلق محاسبه شد. سپس تلاش گردید بر اساس رابطههای موجود، ارتباط معناداری میان میزان فعّالیّتهای تکتونیکی و حجم مخروطافکنهها و مساحت حوضهی آبریز آنها برقرار شود. در گام بعد با استفاده از 6 شاخص ژئومورفیک، میزان فعّالیّتهای تکتونیکی منطقه (Lat) ارزیابی شد. پارامترهای (S)، (R)، (h) با استفاده از نرمافزارهای Arc GIS وAuto CAD بهدست آمد. نتایج پژوهش نشان داد، گرچه بین عوامل حجم مخروطافکنهها (V) و مساحت حوضهی آبخیز بالادست (BA)، میتواند روابط معنادار بالایی وجود داشته باشد، اما در محدودهی مطالعاتی، مساحت حوضههای بالادست مخروطافکنهها (BA) تأثیر معناداری بر حجم آنها (V) ندارد؛ بنابراین با مطالعهی ویژگیهای زمینشناسی، استخراج لایهها و رویهماندازی محدودههای حوضههای آبریز بالادست، محدودهی مخروطافکنهها و گسلها، مشخّص شد. بررسیها نشان داد وجود گسل در حوضههای بالادست مخروطافکنهها تأثیر زیادی در افزایش حجم آنها ایفا کرده، بهگونهای که در هر حوضه، بالاترین مقدار عامل V مربوط به مخروطی است که در حوضهی بالادست آن گسل وجود دارد. بنابراین عامل تکتونیک نقش اصلی در افزایش یا کاهش حجم مخروطافکنهها داشته و مساحت حوضهی بالا دست(BA) ، بهعنوان یک عامل فرعی شمرده میشود.
Morphology of alluvial fans with different levels might be recognized as an index from tectonic activities, because they reflect the amount of tectonic processes such as corrosion fault, displacement and folding over and next to the mountain front.The watershed of Degh Sorkh is located in tectonic zone of Iran center. Building blocks in this part of Iran are the result of young Alpine tectonic process and the general process of the main buildings of geology in this zone are matched with the general process of tectonic zones in Sanandaj, Sirjan and Zagroos
Machine summary:
سـپس تـلاش گرديـد بـر اسـاس رابطه هاي موجود، ارتباط معناداري ميان ميزان فعاليت هاي تکتونيکي و حجم مخروط افکنه هـا و مساحت حوضه ي آبريز آنها برقرار شود.
هدف اين پژوهش بررسي درجه فعاليت هاي تکتونيکي در چهار زيرحوضه ي محدوده ي مطالعـاتي از يـک سـو و محاسبه ي حجم مخروط افکنه ها بر اساس مورفومتري آنها از سوي ديگر و همچنين بررسي نقش تکتونيک در حجـم مخروط افکنه ها است .
انتگرال ارتفاع سنجي به دست آمده براي حوضه هاي مورد مطالعه باد خالدآباد 954/32 3827/41 1523/46 0/19 8/69 6/49 61/03 600/54 3 طرق ابيازن 1357/17 3840/94 2113/71 0/30 7/02 7/98 47/23 313/85 1 اردستان 922/29 3231/08 1470/53 508/87 0/23 5/89 4/55 52/84 2 دق سرخ 930/09 2897/59 1233/26 0/15 3/45 2/42 56/93 308/41 3 ٢) شاخص سينوزيته جبهه ي کوهستان يا پيچ وخم پيشاني کوهستان ١(Smf) پيچ وخم جبهه ي کوهستان (Smf) شاخصي است کـه تعـادل و تـوازن بـين شـرايط آب وهـوايي و نيروهـاي فرسايشـي ليتولوژي و نيروهاي تکتونيکي که موجب ايجاد جبهه ي کوهستان مستقيم که منطبق با کوهستان هاي جهـش يافتـه بـا گسل فعال هستند را نشان مي دهد.
Index of Relative Active Tectonic نتايج جدول ١٥ نشان مي دهد که بخش هاي شمال غرب و جنوب غرب محدوده ي مورد مطالعـه ، از نظـر تکتونيـک بسيار فعال تر از قسمت هاي مرکزي و شرقي حوضه است ، به گونه اي که شاخص (Lat) بيانگر فعاليت زيـاد در حوضـه ي طرق ـ ابيازن و باد خالدآباد و ميزان فعاليت زمين ساختي متوسط در حوضه هاي اردسـتان و دق سـرخ اسـت .