Abstract:
بدیهی است میزان فرسایش بادی و حجم نقل و انتقال مواد به ویژگیهای سرعت، جهت و فراوانی باد و از سویی به ویژگیهای سطح زمین و مواد رسوبی وابسته است. هدف این پژوهش، شناسایی اشکال فرسایش بادی و عوامل موثّر در شکلگیری آنها در دشت رفسنجان است. با استفاده از تفسیر عکسهای هوایی50000: 1 و 20000: 1 منطقه و همچنین مشاهدات صحرایی، عوارض بادی دشت رفسنجان شناسایی و واحدهای ژئومورفولوژی بادی آن تفکیک شدهاند. این واحدها شامل سنگفرش بیابان، یاردانگها، زیبرها، پهنهی ماسهای، بارخانها، سیف ـ بارخانها، سیفها و تلماسههای خطّی گیاهی، نبکاها و تلماسههای پشتهای، گنبدهای ماسهای، پارابولیکها و پارابولیک ـ سیفها هستند. همچنین این مطالعه نشان داد که در تشکیل تلماسههای بادی این منطقه، عواملی چون، تغییر جهت وزش باد، توپوگرافی، پوشش گیاهی، اندازهی ذرّات ماسه و مقدار ماسهی موجود در هر محل نقش داشتهاند. یاردانگها در محدودهای از سطح پلایای دشت رفسنجان که توسّط گسل فعّال دشت رفسنجان بالا رانده شده، بهدلیل فرسایش دیفرانسیل این محدوده توسّط ماسههای عبوری، ایجاد شدهاند.
Rafsanjan plain, being about 4000 Km2 in area is located at the southeast of central Iran in a tectonic depression trending NW-SE. Due to the erosion of Sarcheshmeh and Davaran mountains (respectively at the south and north of the plain), sediments carried by floods to this depression have created bahadas comprised of alluvial fans at the north and south of the plain. At the central part, where the floods cease, a clay flat playa is present. Aeolian landforms lie mainly at the surface of both northern bahada and the central playa
Machine summary:
اين موضوع مؤيد منشأ ماسه هاي بادي منطقه از مخروط افکنـه هـاي جنـوب دشت تلقي مي شود؛ چراکه آنها از سنگ هاي آذرين تشکيل دهنده ي کوهستان سرچشمه منشأ مي گيرند و بالاخره ، مقـدار گچ در نمونه ها نيز جالب است .
نقشه ي ژئومورفولوژي واحدهاي بادي منطقه ي رفسنجان در اين نقشه ، شماره هانشان دهنده ي موقعيت عکس هاي ارائه شده از منطقه (شکل هاي ٤ تا ١٢) هستند ب) انواعي که در اثر تغيير زبري بستر يا عوامل آئروديناميکي به وجود مـي آينـد (تلماسـه هـاي اتوژنيـک ٦)، شـامل : بارخان ها، تلماسه هاي عرضي (بارخانوييدها٧)، سيف ها٨، تلماسه هاي گنبدي ٩ و تلماسه هاي سـتاره اي ١٠ کـه تمـام آنهـا از ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1.
پهنه هـاي ماسـه اي ايـن منطقـه ، بـه طـور عمـده در محدوده ي بين تلماسه هاي بادي و ياردانگ ها يا ياردانگ هايي با مناطق منشأ ماسه اي ديده مي شوند و بر اساس مطالعات صحرايي انجام شده ، اغلب از نوع دانه درشت هستند.
نتيجه گيري بر اساس بررسي انجام شده ، اين نتيجه حاصل شد که دشت رفسنجان داراي تنوع زيادي از انواع عوارض بادي است که به صورت واحدهاي سنگفرش بيابان ، سطوح منشأ، ياردانگ ها، زبرها، پهنه هاي ماسه اي ، بارخـان هـا و واحـدهاي سـيف ـ بارخان ، سيف ـ تلماسه ي خطي گياهي ، نبکا ـ تلماسه ي پشته اي ، تلماسه ي گنبدي و پارابوليک ها تفکيک شده اند.
, 1972, Observation on Dunes and Bimodal Sands in the Tenere Desert, Sedimentology, Vol. 19, PP.