Abstract:
ایدئولوژیها نظامهای باورهای بنیادین یک گروه و اعضایش هستند که با نظام ایدهها و خاصه با ایدههای اجتماعی، سیاسی یا مذهبی سروکار دارند. طبق رویکرد وندایک (214: 2004) در راهبرد ایدئولوژیکی فاصله نویسندگان با تاکید بر نکات مثبت "ما"، ویژگیهای مثبت "آنها" را به حاشیه میرانند. در این تحقیق با توجه به اینکه نویسندگان کتابهای تاریخ بومی و غیربومی مورد مطالعه قرار گرفته، از جنس مذکر هستند، از مردان بهعنوان گروه "ما" و از زنان بهعنوان گروه "آنها" یاد شدهاست. بهمنظور آشکار ساختن تفاوتهای احتمالی در نگاه نویسندگان ایرانی و خارجی به نقش مردان و زنان در تاریخ ایران، چهار سلسله سامانیان، غزنویان، سلجوقیان و قراخانیان که در چهار کتاب درسی و دو کتاب مرجع غیربومی، منعکس شده است، بهعنوان پیکره دادهها بهصورت کمی، کیفی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی متون کتابهای تاریخ دانشگاهی بومی و غیر بومی، اولا مشخص گردید که نویسندگان بومی و غیربومی به ذکر تعداد نسبتا اندکی از نامها یا فعالیتهای زنان در تاریخ این دورهها بسنده کردهاند، ثانیا معلوم شد که هر دو نویسنده از نقش جنس مونث بیشتر در امر ازدواج برای ایجاد صلح بین حکومتها یاد کردهاند ولی از تشریح نقش زنان در حفظ ثبات سیاسی بین حکومتها چشمپوشی کردهاند. به بیانی روشنتر نویسندگان ایرانی و خارجی با ذکر بیشتر فعالیتهای مردان یا "ما"، سعی کردهاند نقش زنان یا "آنها" را کمرنگ جلوه دهند که این بازنمایی از نقش جنس مونث، میتواند اثرات عمیقی بر آموزش آموزههای جنسیتی، به نفع نقش جنس مذکر، داشته باشد.
Ideology is essential belief of a group that they have special political, social and religious opinions. This study is done based on Van Dijk discourse analysis approach. He interduced distancing strategy to explain the difference of the role representation between men "us" and women "them" in society. There are Iranian and translated history books ( include Samanid´s period, Ghaznavid´s period, Saljuqid´s period, Qarakhanid´s period) which are studied to find the gender differences between them. . After studying, we get to these results: first, both Iranian and foreign authors have mentioned few names or roles of women, but Iranian writer use them a little more than foreign author . Second, both writers only emphasize the women's marriage in Iran history and they ignore the important role of the women in Iran history . Infact this representation of the role of women in historical textbooks in university, can effect on student's gender teaching in universities.
Machine summary:
حال با ذکر نمونه هایی از کاربرد نقش جنس مونـث در کتـاب هـای تـاریخ بومی و غیربومی، به بررسی دیدگاه نویسندگان درباره این نقش ها میپردازیم با ذکر ایـن نکتـه (2) که مجموع تعداد این نمونه ها در کل منابع مورد بررسی ٢٢٥ مورد است : ٢-١- نقش های جنسیتی در کتاب های بومی و غیر بومی غزنویان با توجه به جدول شماره (٢) مشاهده میگردد هر دو نویسندگان بومی و غیـر بـومی درصـد اندکی را به ذکر نام یا فعالیت های زنان اختصاص داده اند ولی نویسنده بومی با اینکه از نقش جنس مونث بیشتر در روایت تاریخی خود نام برده است اما راهبردهای ایدئولوژیک در روایت گذشته به نحوی است که ارزش داوری منفی بـرای خواننـده از نقـش هـای جنسـیتی زنـان دلالت شود.
بنابراین میتوان اذعان کرد که هرچند نویسـنده غیربـومی از اسـامی یـا عملکـرد زنـان اندکی بیشتر از نویسنده بومی یاد کرده است ، ولی هر دو نویسنده با به کارگیری راهبرد فاصـله سعی کرده اند با محدود کردن نقش زنان در امر ازدواج و تقلیل آن به امری سیاسی و متـاثر از ایدئولوژی مردسالارانه در نگرش های جنسیتی، نقش جنس مؤنث یا «آن ها» را در رویدادهای تاریخی غزنویان کم اهمیت جلوه دهند و همین امر موجب برجسته تر شدن نقش جنس مذکر یا «ما» میگردد در حالی که می توان این رویدادها را از زاویه نظام اجتماعی و حقـوقی تـاریخ ایران دوره میانه بررسی کرد یا بر فراتر از روایت تاریخ مردان نخبه در سیاست و سپاه به تـاریخ اجتماعی فرهنگی مردمان غیرنخبه بر اساس اسناد مادی و غیرنوشـتاری زنـدگی روزمـره نیـز پرداخت .