Abstract:
فارسی زبان ملی و رسمی ایران و از مهمترین عناصر فرهنگی زندگی ایرانیان است. زبان و خط فارسی در عصر جدید با چند مسئلۀ عمده روبروست. رواج نیافتن بسیاری از واژههای نوساخته، پراکندگی رسمالخط، دشواریهای مربوط به گسترش زبان فارسی در جهان، و افت مهارتهای نگارشی ایرانیان ـبهویژه نسل جوانـ از مهمترین مسائل زبان فارسی امروز است. برای برطرف ساختن این مشکلات، چارههایی اندیشیده شده است که از جملۀ آنها تاسیس نهادهایی همچون فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی، و فعالیتهای تصمیمگیرندگان و پژوهندگان این نهادها است. گرچه چارهاندیشیها تاحدودی موجب رفع بعضی مشکلات شده است، اما پارهای ضعفها و کاستیها همچنان برجاست. سیاستگذاری کمک میکند کارهای صورتگرفته ارزیابی شود، ضعفها و مشکلات شناسایی و راهکارهای تازه و کارآمد برای برطرف ساختن آنها به سیاستگذاران عرضه شود. در این مقاله، چند راهکار سیاستی کلّی و ساده اما کلیدی برای بعضی از مشکلات زبان فارسی در حوزۀ واژهگزینی، گسترش زبان فارسی، مهارتهای نگارشی و دستور خط فارسی عرضه شده است.
Machine summary:
دربارة چيستي اين خطر، نظرهاي مختلفي طرح شده که از ميان آن ها در باب مواردي از اين دست بيشتر ِ بحث شده است : ورود الفاظ بيگانۀ غير ضروري به زبان فارسي ، ترجمه هاي بد و مفهوم گشتن آن ها براي مردم ، وارد شدن افراد کم مايه و افراطي در کار زبان ، سيطرة مآثر قديم در ادبيات فارسي ، فارسي نداني مردم علي رغم تصور فارسي داني ، سهل انگاري در آموزش زبان فارسي ، ناآشنايي نويسندگان با قواعد و اصول زبان ، رواج گرته برداري ، بي توجهي مدارس و دانشگاه ها به فارسي معاصر، بي رغبتي دانشجويان بااستعداد به دانشکده هاي زبان و ادبيات فارسي ، فقر کتاب هاي درسي در حوزة آيين نگارش ، فقر استادان داراي صلاحيت براي تدريس درس نگارش ، فراواني اشکالات زباني در رسانه ها (رک : داوري اردکاني ، ١٣٨٤: .
از جمله اقدام هاي مهم سياستي براي حمايت از زبان فارسي است : ١ـ در حوزة واژه گزيني و يکپارچه کردن دستور خط : تأسيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي و فعاليت هاي دو گروه «واژه گزيني » و «دستور زبان فارسي و رسم الخط »؛ تصويب قانون ممنوعيت به کارگيري اسامي ، عناوين و اصطلاحات بيگانه ؛ ٢ـ در حوزة گسترش زبان فارسي : تأسيس بنيادها و مراکزي براي سامان دادن به فعاليت هاي حوزة آموزش زبان فارسي (مثل شوراي گسترش زبان فارسي و بنياد سعدي )؛ راه اندازي معاونت گسترش زبان فارسي در وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري و اعزام استادان به خارج از ايران با هدف آموزش زبان فارسي ؛ راه اندازي مراکز و مؤسسات آموزش زبان فارسي (مثل مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا، مرکز آموزش زبان فارسي در دانشگاه بين المللي امام خميني ، دانشگاه فردوسي مشهد و...