Abstract:
توسعه صنعت نفت و نقش آن در پیشرفت ایران یکی از مهمترین پرسشهایی است که شاید بیشتر از پاسخ آن، نحوه تحقق آن مورد سوال است. این مقاله به دنبال بررسی بخش بالادستی صنعت نفت و چالشها و آسیبهای توسعه این بخش از صنعت است. در این مقاله سه هدف برای صنعت بالادستی نفت معرفی شده است: نفت به عنوان موتور محرکه پیشرفت، ایجاد شرکتهای نفتی بین المللی، تولید نفت و گاز به ویژه از میادین مشترک. ظرفیتهای کشور برای تحقق این اهداف در چهار دسته توانمندی های درونشرکتی شرکتهای داخلی، زیرساختهای قانونی و سیاستگذاری، ظرفیتهای تعامل با شرکتهای خارجی و ظرفیتهای حقوقی قراردادی معرفی شده اند. چالش موجود برای تحقق اهداف فوق عبارتند از چالشهای مرتبط با برنامه ریزی، چالشهای مرتبط با ساختار حاکمیتی، توانمندی شرکتهای داخلی، سرمایه انسانی و تحریمها و تعامل با شرکتهای خارجی. پیشنهادهای سیاستی نیز در در هشت دسته پیشنهادهای ساختاری، پیشنهاد برنامه جامع، شناخت و بررسی توانمندی های داخلی، تعامل با شرکتهای خارجی، تعامل با شرکتهای داخلی، زیرساختها، توصیه های کلی و توجه به سایر حوزه ها تبیین شده است.
Machine summary:
اين در حالي است که تجربه کشورهايي مانند مالزي ، ترکيه ، هند و ويتنام که بعضا از منابع نفت و گاز کمي برخوردارند و يا حتي اساسا داراي ذخاير نفت و گاز نيستند نشان مي دهد اين امکان براي کشورها وجود دارد که با برنامه ريزي دقيق و راهبري شرکت هاي داخلي ، آنها را در مسير بين المللي شدن قرار دهند؛ به طوري که بتوانند در رقابت با ساير شرکت هاي نفتي بين المللي اقدام به اخذ پروژهاي اکتشاف وتوسعه و انجام آنها نمايند.
از سوي ديگر صندوق توسعه ملي نيز ظرفيتي است که در گذشته بخش مهمي از منابع خود را به صورت وام براي توسعه ميادين مختلف نفت و گاز کشور پرداخت کرده است و در آينده نيز اين ظرفيت را دارد که منبع ٢- شرکت مهندسي و ساخت تأسيسات دريايي ايران (Iranian Oĝshore Engineering and Construction Company) (تأسيس ١٣٨٠) شرکت خدمات مهندسي ايراني است ، که در زمينه مهندسي ، طراحي ، ساخت و نصب ، تعمير و اجراي سازه هاي ثابت و متحرک دريايي از قبيل سکوهاي شناور و نيمه شناور دريايي ، اسکله ها، خطوط لوله و تأسيسات فراساحلي در صنايع نفت و گاز فعاليت ميکند.
٣,٣ ظرفيت هاي تعامل با شرکت هاي خارجي با اجراي برنامه جامع اقدام مشترک مابين ايران و شش کشور بزرگ جهان و رفع تدريجي تحريم ها امکان ارتباط با شرکت هاي خارجي براي ايران فراهم شده است و جلب همکاري اين شرکت ها به دو شيوه زير ظرفيتي براي توسعه بخش بالادستي نفت و گاز ايران محسوب مي شود.