Abstract:
مطالعات منطقهای هنر مدرن و معاصر در سرزمینهای اسلامی طی دو دهه گذشته توسعه یافته است. در این مقاله به مهمترین کتابها در این حوزه مطالعاتی پرداخته شده و این پرسش دنبال شده که: چه روشها و رویکردهایی در مطالعات منطقهای هنر مدرن و معاصر سرزمینهای اسلامی در پیش گرفته شده است؟ منابع در پنج دسته بررسی شدند: اول کتابهایی که هنر این منطقه را زیر مفهوم «هنر اسلامی مدرن» مطالعه کردهاند، دوم کتابهایی که هنر منطقه را زیر عنوان «هنر خاورمیانه» مطالعه میکنند، سوم کتابهایی که هنر اسلامی را زیر عنوان «هنر عرب» دنبال کردهاند، چهارم منابعی که به «هنر در مرزهای ملی» پرداختهاند و بر روایت ایرانی، عربی و ترکی تأکید کردهاند و پنجم کتابهایی که زیر عنوانهای کلیتر همچون «فرهنگ بصری اسلامی» به هنر مدرن در سرزمینهای اسلامی پرداختهاند. بررسی منابع نتایج زیر را به دست آورد: اول، معرفی مهمترین کتابها و پژوهشگران در مطالعات هنر مدرن کشورهای اسلامی؛ دوم، مطالعه تطبیقی رویکردها و روشها در مطالعات منطقهای هنر اسلامی مدرن. سوم، تاکید بر چشمانداز فراملیگرا در مطالعات منطقهای چراکه مطالعه هنر اسلامی مستلزم فراتر رفتن از روایتهای ملیگرایانه از هنر در کشورهای اسلامی است. چهارم، تاکید بر جنبههای کمتر پرداخته شده و مطالعه شده در هنر مدرن و معاصر کشورهای اسلامی.
In this article, the most important books on modern and contemporary art in Islamic lands were examined; these studies were divided into five categories: first, the books that studied the art of this region under the concept of “modern / contemporary Islamic art”, second, the books that studied under the title of “Middle Eastern Art”. Third, books that have followed Islamic art under the title “Arab Art”. Fourth, books that studied the Islamic art under nationalist narratives such as Iran, Arab, or Turkey art, and fifth, books under more general headings such as “Islamic Visual Culture” or Image Policy in Islamic Countries have been studied. Examining these resources is for three reasons: First, it enables researchers to compare approaches and methods in regional studies of Islamic art. Second, unfortunately, in Iran, there is not enough knowledge of the art of neighbors and other Islamic countries; therefore, reviewing the sources of regional art studies enables researchers to get acquainted with the most important sources and researchers in regional studies of art in Islamic countries. Third, by critically evaluating sixty important books in the study of modern and contemporary art in Islamic lands, we do emphasize the aspects that studies less than other aspects in this field were studied, and show the contribution of Iranian researchers in the regional studies of Islamic art.
Machine summary:
در این مقاله به مهم ترین کتاب ها در این حوزه مطالعـاتی پرداختـه شـده و ایـن پرسـش دنبال شـده کـه : چـه روش هـا و رویکردهـایی در مطالعـات منطقـه ای هنـر مـدرن و معاصـر سرزمین های اسلامی در پیش گرفتـه شـده اسـت ؟ منـابع در پـنج دسـته بررسـی شـدند: اول کتاب هایی که هنر این منطقه را زیر مفهوم «هنر اسلامی مدرن » مطالعه کرده اند، دوم کتاب هـایی که هنر منطقه را زیر عنوان «هنر خاورمیانه » مطالعه میکنند، سوم کتاب هایی که هنر اسـلامی را زیر عنوان «هنر عرب » دنبال کرده اند، چهارم منابعی که به «هنر در مرزهای ملی» پرداختـه انـد و بر روایت ایرانی، عربی و ترکی تأکید کرده اند و پنجم کتاب هایی که زیـر عنـوان هـای کلـیتـر همچون «فرهنگ بصری اسلامی» به هنر مدرن در سرزمین های اسـلامی پرداختـه انـد.
لاوری هـر نـوع مطالعـه پیرامـون هنـر معاصـر اسـلام را ادامـه پرسش های اولگ گرابار در کتاب شکل گیری هنر اسـلامی مـیدانـد (٨ :٢٠٠٩ ,Lowry) امـا معتقد است به مفـاهیم تـازه ای بـرای توصـیف هنـر معاصـر اسـلامی نیـاز داریـم ، لـذا بـه اصطلاح هایی چون هنر جهانی، دیاسپوریک ، پسااستعماری و تراملی میپردازد؛ مؤلـف نگـاه خوش بینانه ای به جریان هنر معاصر در/از سرزمین های اسلامی دارد و معتقد است که نـوعی امکان گفتگو و مذاکره میان ارزش های جهانی و محلی مقدور شـده اسـت کـه هنرمنـدان از کشورهای حاشیه (همچون خاورمیانه و مسلمان ) امکان فعالیت در فضایی یافته اند کـه آن را «نظام جهانی » مینامد (٩ :Ibid)؛ مؤلف آثار هنرمندانی را بررسی کرده که به عنوان هنرمنـدان مهاجر یا دورگه امکان جابجایی و گفتگـو میـان جهـان حاشـیه (اسـلامی) بـا جهـان مرکـز (غرب ) برایشان ممکن است ؛ هنرمندانی چون نزکـت اکـیچ (Nezaket Ekici) هنرمنـد ترکـی آلمانی، للا الصعیدی (Lalla A.