Abstract:
از نخستین دهه های سده بیستم، مقارن با ورود استعمار فرانسه(1881-1956م) زنان و حقوق آنها کانون توجه قرار گرفت. در این دوره، به دنبال نفوذ و رشد جریان اصلاحطلبی دینی در منطقه، گفتمان غالب در تونس، گفتمان نوگرایی اسلامی بود. حامیان حقوق زن نیز، با رویکردی اسلامی به دفاع از فمینیسم پرداختند و با تفسیرهای جدید از متون دینی، مفاهیم دینی را در خدمت نهضت فمینیسم قرار دادند. موضوعاتی چون حجاب، آموزش و اشتغال زنان، تعدد زوجات و حق طلاق به چالش کشیده شد اما این مسئله از سوی مردم و برخی علمای سنت گرا با واکنش منفی مواجه شد. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که اولاً چه عواملی منجر به تحول وضعیت زنان و شکلگیری جنبشهای حمایت از زنان در دوره استعمار شد و ثانیاً این تحولات چه پیامدهایی داشت؟ یافته های پژوهش نشان میدهد که عواملی چون ورود مدرنیته به تونس، نقش استعمار، حمایت نوگرایان اسلامی از حقوق زنان و تشکیل انحادیهها نقش مؤثری در اصلاح وضعیت اجتماعی زنان داشت و مواردی چون احداث مدارس دخترانه، افزایش نسبی سواد زنان، مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی از جمله پیامدهای مهم اصلاحات بود. این اصلاحات زمینهساز تحولات گسترده تر بعدی یعنی حمایت دولت از فمینیسم و ظهور جنبش زنان به شکل سکولار در دوره استقلال تونس گردید.
From the first decades of the twentieth century, with the advent of French colonization (1881-1956), women and their rights came into focus. During this period, following the influence and growth of the religious reform movement in the region, the dominant discourse in Tunisia was the discourse of Islamic modernity. Proponents of women's rights also took an Islamic approach to defending feminism, using religious interpretations to put religious concepts at the service of the feminist movement. Issues such as hijab, women's education and employment, polygamy and the right to divorce were challenged, but were met with a backlash from the public and some traditionalist scholars. The main issue of the present study is, firstly, what factors led to the evolution of the status of women and the formation of women's advocacy movements during the colonial period, and secondly, what were the consequences of these developments? Findings show that factors such as the arrival of modernity in Tunisia, the role of colonialism, the support of Islamic modernists for women's rights and the formation of unions had an effective role in improving the social status of women and issues such as girls' schools In social and political activities, it was one of the important consequences of the reforms. These reforms paved the way for further wider developments, namely government support for feminism and the emergence of a secular women's movement during Tunisia's independence.
Machine summary:
از این زمان به بعد زنان تونس شاهد افزایش سـطح سواد، تأسیس مدارس دخترانه ، شکل گیری اتحادیه هـا و مطبوعـات خـاص زنـان بودنـد و در سال های نزدیک به استقلال (١٩٥٦م ) زنان به طور گسترده ای در تحولات جامعه تـونس سـهیم شدند.
بـا توجـه بـه اینکـه جنـبش زنـان در تونس جریان رو به رشد بوده و زنان تونس در مقایسه با زنان سایر جوامع اسـلامی در عرصـۀ اجتماعی و سیاسی جامعه تأثیرگذار بودند، بررسی زمینه ها و دستاوردهای جنبش زنـان تـونس در نخستین مرحله آن (طی سال های ١٨٨١-١٩٥٦م ) پژوهش های بیشتری را می طلبـد.
در این دوره برای نخـستین بـار مدارس دخترانه ای تأسیس شد که علوم جدید به زبان فرانسوی تدریس می شد و دانش آموزان بدون در نظر گرفتن نژاد (تونسی یا اروپایی ) و مذهب (یهودی ، مسیحی ، مـسلمان ) در شـرایط یکسان و رایگان آموزش می دیدنـد (قـصاب ، ١٩٨٦: ٣٢٠) و در اقـدامی بـی سـابقه مؤسـسات تربیت معلم به خصوص برای زنان (ماکن ، [بی تا]: ٦٤) شکل گرفت .
او به سامان دادن وضعیت اقتصادی تونس نیز نظر داشت و در کتاب العمال التونسیون و ظهور الحرکۀ النقابیۀ گفتـه اسـت امتـی کـه نیمـی از آن بیکار باشد، به رستگاری نمی رسد و نمی توان از این وضعیت خارج شد مگر با برنامه ریزی های مناسب و با نقش عمرانی و اجتماعی زنان در میان امت (الحداد، ١٩٧٢: ١٧٦).
- Bīn ḵoǰa, Moḥammad(1986) Ṣafaḥāt Mīn Tārīḵ Tūnīs, Taḥqīq-e Ḥīmadī al-Sāḥīlī, Beirut, Dār Al-ḡarb Al-Eslāmī.