Abstract:
حمد و دعا در آثار عرفا و شعرا جایگاهی جدانشدنی از اصول مبانی و طرز تفکر آنان دارد، اکثر عرفا بر این باورند که دعا در ذات هر شخصی نهادینه شده است و راهی برای ارتباط با خدا و اظهار و عجز و نیز به درگاه ابدیت و حضرت حق است. مثنوی معنوی یکی از آثار گهرباری است که در حمد و دعا جایگاهی بس والا دارد. مولانا دعا را امری ذاتی و واجب برای انسان می-داند و این امر را شامل همه انسان ها حتی کسانی که به درجات بزرگ انسانی رسیده باشند میداند، به اعتقاد وی دعا راهی برای برشمردن اوصاف بزرگ خدا و بیان ناچیزی انسان در برابر خداوند است. حمد و ستایش نیز در مشرب عرفانی مولانا به مانند دعا و تسبیح از ارزش بالایی برخوردار است.نگارنده در این پژوهش به جنبه های مختلف دعا و تحمیدیه از منظر مولانا با تکیه بر مثنوی معنوی و ابیاتی که در این باره سروده است، پرداخته تا با شرح این ابیات دعا و ستایش را از منظری عرفانی بررسی کند.
Machine summary:
جلوه های گوناگون تحمیدیه و دعا در عرفان مولانا ناهیده سلطانی 1 1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی (نویسنده مسئول) چکیده حمد و دعا در آثار عرفا و شعرا جایگاهی جدانشدنی از اصول مبانی و طرز تفکر آنان دارد، اکثر عرفا بر این باورند که دعا در ذات هر شخصی نهادینه شده است و راهی برای ارتباط با خدا و اظهار و عجز و نیز به درگاه ابدیت و حضرت حق است.
رابطه انسان با خدا در عرفان بسیار نزدیکتر و صمیمانهتر است، عرفا در این زمینه آثار ماندگاری در عرصهی ادبیات فارسی از خود بر جای گذاشتهاند که میتوان از تذکرهالاولیا و دیوان شمس به عنوان نمونه نام برد.
آنچه که در این پژوهش بدان پرداخته میشود جلوه های گوناگون دعا و تحمیدیه از منظر مولانا است ؛ این که وی در عرفان خود در مورد دعا و تحمیدیه چه نوع دیدگاهی داشته و دعا در برآورده شدن حاجت بنده چه جایگاهی دارد و نیز چه نوع افرادی میتوانند از طریق یک دعای ناب و عرفانی به خداوند باری تعالی نزدیک شوند.
تحمیدیه های مولوی در سراسر مثنوی وی از مدح انبیا تا حمد و ستایش خداوند جلوه بندگی است، این تحمیدیه ها در عرفان مولانا گاه بدون هیچ مقدمه ای آغاز میشوند و تا چند صد بیت نیز ادامه پیدا میکنند.