Abstract:
فهم روشمند قرآن و روایات دغدغة همیشگی فقها بوده است که قراین از کلیدیترین عوامل فهم معناست؛ چراکه در متون و گزارههای دینی، فراوان از آن استفاده شده است. در حقیقت همانطور که دلالت وضعی الفاظ در رسیدن به معنای کلامِ گوینده مؤثر است، قراین نیز نقش مهمی در فهم معنای کلام دارند. شیخ انصاری به عنوان یکی از برجستهترین فقها فراوان به قراین احراز ظهور از آیات و روایات پرداخته است که این نوشتار با هدف ارائة قراین فهم ادله و با روش توصیفی ـ تحلیلی کوشیده، به استخراج، تبویب و تحلیل قراین استظهاری ایشان دست یابد. دلیل نگارش این نوشتار، مشکل تعدد فهم از یک متن است که ناشی از بیتوجهی به این قراین است. حاصل این نوشتار آنکه قراین در نگاه شیخ انصاری عبارتاند از: سیاق، مقابله، سؤال، تعلیل، تناسب حکم و موضوع و غلبة استعمالی.
Methodical understanding of the Qur'an and hadiths has been the constant concern of the jurists, and due to their frequent usage in religious texts and propositions, evidences play the most important role in such understanding, as the basic meanings of the words do. Al-Shaykh al-Ansari as one of the greatest jurists, has frequently utilized such evidences in the text of the Qur'an and hadiths. With a descriptive-analytic method, this article tries to discover, categorize and analyze these evidences. The results show that in al-Shaykh al-Ansari's viewpoint these evidences are: evidences of Siyaq, unity of Siyaq, Muqabalah, 'Asil, Question, Reasoning, congruence between the issue and the ruling, and the predominance in usage.
Machine summary:
اما بررسیهای انجامشده نشان میدهد در ساحت پیشینة پژوهشی، اگرچه مقالات ارزندهای در این زمینه وجود دارد، مثل «سیاق و سیر تحول کاربرد آن در فقه» (چاپشده در فصلنامة علمی ـ تخصصی فقه و تاریخ تمدن) اثر حسین کنعانی، «بررسی چیستی سیاق با رویکرد فقهی و اصولی» (چاپشده در فصلنامة علمی ـ تخصصی فقه و اصول) اثر دکتر حسین صابری و همکاران، «قرینة مناسبت حکم و موضوع و کارایی آن در استنباط احکام» (چاپشده در فصلنامة علمی ـ پژوهشی کاوشی نو در فقه) اثر رضا اسفندیاری، «ائمه علیهمالسلام و راههای نقل و فهم حدیث» (چاپشده در نیمسالنامة علمی ـ ترویجی) اثر قاسم بستانی و نصره باجی، «کارکردهای قرینة سؤال راوی در فهم احادیث فقهی» (چاپشده در فصلنامة علمی ـ پژوهشی پژوهشهای قرآنی) اثر محسن رفعت و وحید شریفی، «نقش قرینة مقابله در تفسیر قرآن» (چاپشده در فصلنامة علمی ـ پژوهشی آموزههای قرآنی) اثر سیدعلی هاشمی و حسن خرقانی، «بررسی و تحلیل قرینة سیاق و تأثیر آن بر فهم قرآن با رویکرد آسیبشناختی» و «واکاوی تأثیر باورهای کلامی بر فهم حدیث» (چاپشده در فصلنامة علمی ـ پژوهشی آموزههای قرآنی) اثر علی حسن بگی؛ اما نوشتاری مستقل و جامع در رابطه با این قراین و ایجاد ارتباط میان قراین به نگارش درنیامده و پژوهش حاضر در خصوص این مهم سامان یافته است.