Abstract:
سابقه و هدف: خواب یکی از نعمت‌های خداوند است که تقریبا یک سوم عمر انسان را در بر می‌گیرد. انسان و همه موجودات زنده برای تجدید قوا و به دست آوردن نیروی لازم برای ادامه کار و فعالیّت احتیاج به استراحت دارند. خواب استراحتی الزامی است که خود به سراغ انسان می‌آید و او را وادار می‌سازد که تمام فعالیّت‌های جسمانی و بخش مهمی از فعالیّت‌های فکری و ذهنی خود را تعطیل کند و تنها دستگاه‌هایی از بدن که برای ادامه حیات لازم است به کار خود ادامه دهند، به فعالیّت مشغول‌اند، آن هم بسیار آرام و آهسته. در مقابل هم بیداری برای بدن لازم و ضروی است و اثرات خاص خود را دارد. شیخ در قانون خواب را به «بازگشت روان به منشا و از کار افتادن ابزار حرکت و حس» تعریف کرده است. وی معتقد است که خواب با تعطیل شدن قوای ظاهری، و از طریق قوای باطنی به وقوع می‌پیوندد. بر عکس بیداری حالتی است که نفس در آن مشغول به حواس و قوای تحریکی بوده و آنها را به کار می‌بندد.
مواد و روش‌ها: گرچه به ظاهر پیرامون مساله خواب در علوم مختلف تحقیقاتی صورت گرفته است. لیکن باید از این نکته غافل نمانیم که در باب تاثیر خواب و بیداری بر جسم و روح و نیز کیفیت مزاج و نبض در آنها به طور سیستماتیک تحقیقی جامع صورت نگرفته است لذا ما در این نوشتار برآنیم تا با استفاده از مطالعه کتب و آثار حکما از جمله ابن سینا و شارحان وی این مساله را موردبحث و بررسی قرار دهیم.
یافته‌ها: از دیدگاه شیخ الرئیس، خواب و بیداری بر جسم و حتی بر روح و روان آدمی تاثیر گذارند. من با ب مثال وی در رابطه با تاثیر خواب بر مغزمعتقد است که وقتی انسان می‌خوابد یا وقتی به سبات یعنی خواب سنگین مبتلا می‌شود، قبل از هر چیز چشم و گوش از کار باز می‌مانند. پس باید منبع خواب یا سبات قسمت جلو مغز باشد. هم چنین معتقد است که خواب، باعث استراحت اعضا و جوارح، ایجادرطوبت مجاری نفسانی می‌شود. در مقابل حالت بیداری ملایم باعث فعالیت حس‌ها می‌شود و انرژی می‌آورد و بدن را از فساد دور می‌کند. بیداری باعث زیادی اشتها، دفع مواد زائد از بدن و کاهش هضم می‌شود. (لازم به ذکر است که خواب طولانی و بیداری طولانی برعمکرد بدن و نفس تاثیرگذارند و صدمات فراونی به دنبال دارند.) بوعلی بر این باور است که جریان خواب و بیداری در افراد مختلف با توجه به مزاج و طبیعتشان متفاوت خواهد بود؛ چنانچه تصریح می‌کند افرادی که زیاد می‌خوابند و یا حتی خوابهای پریشان می‌بینند این امر، دلیل بر رطوبت و تر مزاجی آنهاست. از آنجا که بوعلی طبیب برجستهای بوده و در هر مسالهای تک بعدی ننگریسته است و به تمام ابعاد وجودی انسان نظر داشته است حال در مساله خواب و بیداری هم از نبض، به عنوان آوند روح و چگونگی زنش آن در حالت خواب و بیداری غافل نبوده و به نحوی ظریفانه به این مطلب پرداخته است. مثلا کیفیت زنش نبض را در حالت خواب طبیعی خرد و ضعیف دانسته است.
نتیجه‌گیری: از دید ابن سینا خواب و بیداری به عنوان امر روحی- جسمی بر بدن و مزاج آن و حالات نفسانی موثرند و در این راستا باید به مزاج افراد و نیز کیفیت زنش نبض در این حالات توجه داشت که در هر یک از حالات مزاج و نبض، متفاوت خواهد بود.
Background and Purpose: sleep is the one of the gift of god that comprehends almost one of third age of human. Man and all live existence need to rest for force renewal. Sleep is committal rest that natural encompass human and compelled him for day-off all mater and important section of mentality acts and only system of body that are necessity for continue of body life are occupied act numerous calm and slow. Versus awaking, is necessary for body and has certain effects. Sheikh definition sleeps in GHANON to return soul to source and stop sense and motion. His belief that sleeps occur with outward senses and through inside senses inverse awaking is mode that that soul in it is occupied suasion senses and use them.
Methods and Materials: Although about issue sleep in different sciences has happen research but must we do not ignor that about effect sleep and awaking on boudy and soul and quality temper and pulse do not happen comprehensive research thus we purpose in writing with use of study books and works medicine man example EBNE SINA and his exegetes research about this issue.
Results: In the point of Shykhoreis sleep and awaking has effect on body and soul human. for example about effect sleep on brain he belief that when occur for man sleep or happen for the heavy sleep, firstly day- off(stop) his eye and ear. Thus we search that source in front brain. Also the beliefs that sleep make cause members and organs, certain humidity sensual canals. Versus mode mild awaking make because act senses and bring energy dispossess body form depravity. Awaking make because increase stomach, repulse extra material of body and decrease digestion (obligatory mention that if com awaking long- time has effect on body and soul and has attendant abundant harms. Buali has belief that inset time sleep and awaking in different people as for temper and nature men will different. If he affirm individuals that much sleep or see distracted sleep this matter is mark their humidity temper. As Buali was prominent medico and in each issue do not pay attentions one view and pay attention to all dominions of bind human. Here in issue sleep and awaking too do not ignore of pulse as artery of soul and its quality beating in mode sleep and awaking and with elegantly way pay in it. For example quality beating pulse has studied in mode natural sleep intellect and weak.
Conclusion: In the point of Avesina sleep and awaking as spiritual material issue have effect on body and its temper and spiritual moods and meantime must pay attention to temper individuals and also quality beating pulse in this moods that each one of the situations will different pulse and temper moods.
(
, 
, 
)
