Abstract:
طریقت دانیالیه به رهبری شیخ دانیال از مهمترین طریقتهای تصوف در نواحی گرمسیرات فارس است. این طریقت متأثر از اندیشههای شیخ ابواسحاق کازرونی (352-426ق)، مؤسس طریقت «کازرونیه»، در قرن هفتم هجری تأسیس شد. کانون آن خنج، بهعنوان یکی از ایستگاههای کاروانی شیراز به سمت لار و هرموز، شاهد شکلگیری کانونهای فکری گوناگون بوده است. با همۀ اهمیتی که طریقت دانیالیه دارد، تاکنون دربارة شخصیت بنیانگذار آن و کم و کیف این طریقت تحقیقی مستقل انجام نشده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که رابطة طریقت دانیالیه، بهعنوان فرقهای صوفیانه، با تحولات اجتماعی ـ سیاسی گرمسیرات فارس در قرون میانه چگونه بوده است؟ نتایج پژوهش نشان میدهد طریقت دانیالیه از طریق ایجاد خانقاه و مساجد در گسترش شهرنشینی خنج نقشی مستقیم و مستمر داشت. به علاوه، دراویش دانیالی، در دربار ملوک هرموز، نقشی فعال در منازعه با ملوک کیش ایفا کردند و همچنین از طریق ارتباط با دیگر طریقتها، از جمله «قتالی» و «شمسیه»، شبکة روابط فکری خود را در نواحی پسکرانهای خلیجفارس توسعه دادند.
The Danialiya Sect, led by Sheikh Daniel, is one of the most important Sufi Sects in the Garmsirat province of Fars. Its focal point is in khonj which is one of the caravan rest areas on the way to Shiraz towards Lar and Hormuz, witnessed the formation of intellectual centers. By borrowing from the ideas of Sheikh Abu Is’haq Kazeruni (352-462 AH), the founder of the Kazeruniyah sects, so far no independent research has been done on the personality of the founder and original sources about this sect. The present article, in a descriptive-analytical way, tries to answer the question of How did the Danialiya sects as a Suffid sect effected Socio-political of Garmsirat of Fars In the Middle Ages? The findings of this study indicates that the Danialiyah sect has played a direct and continuous role in the development of urbanization through the construction of Khanqahs and mosques by the dervishes in Khonj. In addition, at the court of the kings of Hormuz, the Danish dervishes played an active role in the conflict with the kings of Kish, and also causing the Development of a network of intellectual relations in the post-coastal areas of the Persian Gulf, through cultural contacts with other sects, including the "Qatali" and the "Shamsiyah".
Machine summary:
5. Jean Aubin, “La survie de shilsu et la ruote du khunj-o-Fal”, Iran.
از همين روي، سه فرضيه در پژوهش حاضر لحاظ گرديده است : نقش طريقت دانياليه در توسعۀ شهرنشيني خنج از طريق ايجاد خانقاه ، مسجد و رفت وآمد زائران ، ارتباط سياسي دراويش دانيالي در منازعۀ حاکمان ملوک هرموز و کيش ، توسعۀ شبکۀ روابط فکري دانياليه بر اثر ارتباط با طريقت هاي قتالي و شمسيه در مناطق پس کرانه اي خليج فارس .
٥ در نسخۀ خطي تذکرٔە تحفه الراغبين ، از منابع طريقت قتالي ٦ در جنوب ايران ، به ورود شــاه سيف الله قتال در سال ٦٥٧ق از عراق به سواحل خليج فارس و تمايل او به هم صحبتي با شيخ دانيال اشاره شده است .
صور الاقاليم (هفت کشور)، تصحيح دکتر منوچهر ستوده (تهران : بنياد فرهنگ ايراني، ١٣٥٣)، ص ٦٣٨؛ شرف الدين علي يزدي، ظفرنامه ، ج ١ (تهران : ناشــر چاپي مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي، ناشــر ديجيتالي: مرکز تحقيقات رايانه اي قائميه ، بيتا)، ص ٧٥٣؛ گاي لسترنج ، جغرافياي سرزمين هاي خلافت شرقي، ترجمۀ محمود عرفان (تهران : علمي و فرهنگي، ١٣٨٢)، ص ٣١٨؛ محمدتقي مصطفوي، اقليم پارس (تهران : نشراشاره ، ١٣٧٥)، ص ٣٦١.
»٣ همۀ اين موارد نشان ميدهد توسعۀ خانقاه شيخ دانيال در قرن هفتم و گسترش تفکرات صوفيانۀ ديگر طريقت ها در قرون بعد موجب شد خنج شکل شهري منظم به خود بگيرد و تا چندين قرن به عنوان کانون فکري گرمسيرات فارس در مبادلات فکري علما و وضع اقتصادي تجار نقش مهمي ايفا کند، تا اينکه در قرن دهم هجري قمري بر اثر اختلافات شديد فکري جريان هاي صوفيگرا و در نتيجۀ مهاجرت بخشي از مردم ، خنج نيز افول کرد.