Abstract:
بیان مسیله
فتح خیبر یکی از وقایع مهم تاریخی جهان اسلام است که در دوره های مختلفی از تاریخ هنر ایران اسلامی مورد توجه هنرمندان و نگارگران قرار گرفته است. این واقعه بیش از پیش در میان اهل تشیع اهمیت ویژه ای دارد زیرا در جریان این اتفاق، قلعه یهودیان توسط حضرت علی (ع) فتح شده است. پژوهش حاضر از حیث اهمیت واقعه فتح خیبر و جایگاه مهم حضرت امیر مومنان (ع) دارای اهمیت و ضرورت است، به ویژه این که هدف از این پژوهش شناخت سیر تغییر و تحولات مصورسازی این واقعه در دوره صفوی و معاصر، است.
هدف پژوهش
تحقیق حاضر در پی آن است که بداند نگارگران و نقاشان در نگاره های مربوط به واقعه فتح خیبر در دو نسخه فالنامه دوره صفوی و نقاشی های محمد مدبر و حسین همدانی، این واقعه را چگونه بازنمایی کردهاند و در دوره های تاریخی صفویه و معاصر، چه تغییراتی در مصورکردن واقعه فتح خیبر مشاهده می شود. از طرف دیگر این پژوهش علل تغییرات و تمایزات در نوع بازنمایی واقعه فتح خیبر را در نگاره های فالنامه های صفوی و آثار نقاشی قهوه خانه ای را بررسی می کند.
روش پژوهش
در این پژوهش اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی و تصویری به شیوه توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی بررسی و موضوع فتح خیبر توسط حضرت امیرمومنان (ع) در دو نگاره از دو نسخه فالنامه صفوی و دو نمونه نقاشی از آثار هنرمندان معاصر شامل آثار محمد مدبر و حسین همدانی مورد تحلیل و تطبیق قرار گرفته است.
نتیجه گیری
نتایج پژوهش نشان می دهد در مصورسازی واقعه فتح خیبر، میزان پایبندی به روایات در نگاره های دو نسخه فالنامه صفوی بسیار بیشتر از نقاشی های قهوه خانه ای یعنی آثار محمد مدبر و حسین همدانی است و در دوره صفوی، وجه اعجازگونه عمل حضرت علی (ع) اهمیت بیشتری نسبت به دوره معاصر داشته است.
Machine summary:
مطالعۀ تطبیقی نگارههای فتح خیبر توسط حضرت علی (ع) در دو نسخۀ فالنامۀ دورۀ صفوی و نقاشیهای محمد مدبر و حسین همدانی مجید مزیدی شرفآبادی دانشجوی دکتری تخصصی، رشته تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران(نویسنده مسئول).
روش تحقیق: در این پژوهش اطلاعات کتابخانهای و اسنادی و تصویری به شیوۀ توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی بررسی و موضوع فتح خیبر توسط حضرت امیرمؤمنان (ع) در دو نگاره از دو نسخۀ فالنامۀ صفوی و دو نمونۀ نقاشی از آثار هنرمندان معاصر شامل آثار محمد مدبر و حسین همدانی مورد تحلیل و تطبیق قرار گرفته است.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان میدهد در مصورسازی واقعۀ فتح خیبر، میزان پایبندی به روایات در نگارههای دو نسخۀ فالنامۀ صفوی بسیار بیشتر از نقاشیهای قهوهخانهای یعنی آثار محمد مدبر و حسین همدانی است و در دورۀ صفوی، وجه اعجازگونۀ عمل حضرت علی (ع) اهمیت بیشتری نسبت به دورۀ معاصر داشته است.
در پژوهشهای انجامشده، فقط به برخی از این نگارهها و به صورت جسته و گریخته پرداخته شده اما در پژوهش پیشِ رو دو مورد از نگارههای فتح خیبر مربوط به دو نسخۀ فالنامۀ تهماسبی با دو نمونه از آثار معاصر هنرمندان محمد مدبر و حسین همدانی مورد تطبیق قرار گرفته و این امر وجه تمایز پژوهش حاضر را با پیشینۀ موجود تشکیل میدهد.
روش تحقیق در این پژوهش اطلاعات کتابخانهای و اسنادی و تصویری به شیوۀ توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی بررسی و موضوع فتح خیبر توسط حضرت امیرمؤمنان (ع) در دو نگاره از دو نسخۀ فالنامۀ تهماسبی و دو نمونه نقاشی مکتب قهوهخانهای از آثار هنرمندان معاصر شامل آثار محمد مدبر و حسین همدانی مورد تحلیل و تطبیق قرار گرفته است.