Abstract:
طراحی و ایجاد محیطی متناسب با نیازهای کاربران در قلمرو معماری قرار میگیرد؛ امروزه با بالا رفتن سطح آگاهی جامعه از تاثیر کالبدی محیط زندگی بر آسایش و کیفیت زندگی انسان، نیاز به طراحی و ساخت فضاهای معماری متناسب با ویژگی های جسمی و روحی کاربران، به ویژه برای کاربران با نیازهای خاص نظیر مبتلایان به اختلالات طیف اتیسم که تعداد و حضور آنها در جامعه رو به افزایش است؛جهت افزایش بهره وری،ارتباط و بروز رفتار سازگارانه بیش از پیش احساس میشود.بنابراین ضروری است که معماران راهحلهای طراحی جهت پاسخگویی به نیازهای حسی خاص کاربر اتیسم مشابه راهحلهای تدوین شده برای افراد با معلولیتهای حرکتی و بصری ایجاد کنند وآنها را نباید مجبور به سازگاری کامل با محیطهای فعلی موجود کرد و تحت هیچ شرایطی،معماری مسایل حسی که افراد مبتلا به اتیسم در محیط برای یادگیری و پیشرفت نیاز دارند را نباید نادیده بگیرد. این مقاله براساس مطالعات کتابخانهای یک پژوهش کاربردی با هدف معرفی و تفصیل رویکردهای طراحی معماری و نظریههای بنیادین جهت طراحی و ایجاد محیط متناسب با نیازها و مسایل حسی خاص کاربران مبتلا به اتیسم میباشد و از آنجایی که در کشور ایران اکثر مراکز آموزشی و توانبخشی فضاهایی مسکونی هستند که تغییر کاربری داده اند و با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارند؛ معماران و طراحان میتوانندبرای دستیابی به اهداف خود یعنی طراحی کارآمد منطبق با نیازها و افزایش کیفیت بهره وری این دسته از کاربران خاص در تمام مکان ها اعم از آموزشی و مسکونی و...این مبانی را مد نظر قرار دهند. در پژوهش حاضر رویکردهای طراحی مناسب برای این افراد شامل رویکرد طراحی حسی(توسعه مهارت)،عصبی-معمولی(انطباق با شرایط روزمره)و تغییر تیوری تحریک حسی(ترکیب دو رویکرد طراحی حسی و عصبی-معمولی) و نظریه های بنیادین شامل رفتارمحیطی،درمانی محیطی،گشتالت،ادغام حواس،کوری ذهن وعملکرد اجرایی که به شناخت نیازهای خاص کاربر مبتلا به اتیسم در تعامل با محیط اطراف میپردازد؛مورد بررسی قرار میگیرد.
Machine summary:
ir بابک کاشفی مهر: استادیار دانشکده توانبخشی،گروه کاردرمانی،دانشگاه علوم پزشکی تبریز، ایران چکیده طراحی و ایجاد محیطی متناسب با نیازهای کاربران در قلمرو معماری قرار میگیرد؛ امروزه با بالا رفتن سطح آگاهی جامعه از تاثیر کالبدی محیط زندگی بر آسایش و کیفیت زندگی انسان ، نیاز به طراحی و ساخت فضاهای معماری متناسب با ویژگی های جسمی و روحی کاربران ، به ویژه برای کاربران با نیازهای خاص نظیر مبتلایان به اختلالات طیف اتیسم که تعداد و حضور آنها در جامعه رو به افزایش است ؛جهت افزایش بهره وری،ارتباط و بروز رفتار سازگارانه بیش از پیش احساس میشود.
در پژوهش حاضر رویکردهای طراحی مناسب برای این افراد شامل رویکرد طراحی حسی(توسعه مهارت )،عصبی - معمولی(انطباق با شرایط روزمره )و تغییر تئوری تحریک حسی(ترکیب دو رویکرد طراحی حسی و عصبی-معمولی) و نظریه های بنیادین شامل رفتارمحیطی،درمانی محیطی،گشتالت ،ادغام حواس ،کوری ذهن وعملکرد اجرایی که به شناخت نیازهای خاص کاربر مبتلا به اتیسم در تعامل با محیط اطراف میپردازد؛مورد بررسی قرار میگیرد.
(Mostafa 2014) 1 CDC 2 Acoustics, Spatial Sequencing, Escape Spaces, Compartmentalization, Transition Zones, Sensory Zoning, Safety 88 معماری شناسی | نشریه اختصاصی معماری و شهرسازی ایران 1 • اتاق های حسی رویکرد طراحی حسی برای اتیسم توسط مصطفی٢ (٢٠٠٨)ارائه شده این رویکرد به تعادل تجربیات حسی میپردازد، به عنوان مثال ایجاد یک محل اقامت خنثی حسی که در آن ویژگیهای بصری، صوتی به صورت پویا و ملموس میتواند به راحتی متناسب با اولویت های خاص فرد تنظیم شوند و ساکنان بتوانند بهترین محیط حسی مناسب را برای خودشان انتخاب کنند (٢٠٢٠ Nguyen, d’Auria and Heylighen ) .