Abstract:
هدف: هدف از انجام این پژوهش عرضۀ تصویری کلی از ویژگی‌های نحوی زبان علم فارسی است.
روش: برای پاسخ به پرسش‌های پژوهش از روش اسنادی استفاده شده که زیرمجموعۀ رویکرد کیفی است. برای شناسایی ویژگی‌های نحوی زبان علم، 90 مقاله در نشریه‌های علمی-پژوهشی در دو حوزه علمی (علوم انسانی و علوم پایه) و سه رشته دانشگاهی (زبان‌شناسی، زمین‌شناسی، و شیمی) به‌روشِ هدف‌مند نمونه‌گیری شدند. این مقاله‌ها به‌شکل متن وارد نرم‌افزار «کیودی‌اِی ماینر لایت» مطالعه و کدگذاری شدند.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان دادند که از ویژگی‌های نحوی غالب و مشترکِ زبان علم فارسی استفاده از وجه اخباری و زمان حال ساده است. افزون بر این، پدیدآوران فارسی‌زبان بیشتر ترجیح می‌دهند که در آثارشان از جملات ساده استفاده کرده و جمله‌هایشان را در وجه مجهول بیان کنند. وجه اخباری و زمان حال ساده بیشترین فراوانی را در فرایند کدگذاری به خود اختصاص دادند. پدیدآوران فارسی‌زبان آثار علمی کوشیده‌اند تا در آثار خود از زبانی بهره برند که محترمانه‌تر به نظر آید و همچنین به سبک و سیاق نوشتارهای علمی گذشته می‌نگارند؛ سبکی که با توجه به تأکیدهای امروزی بر ترویج علم شاید چندان کارآمد نباشد.
اصالت/ارزش: این مطالعه نخستین کوشش برای شناسایی ویژگی‌های زبان علم در زبان فارسی به‌روشِ تجربی و با کمک داده‌های میدانی است. یافته‌های این پژوهش می‌تواند در آموزش زبان علم به کار مدرسان و مؤسسه‌های آموزشی آید. افزون بر این، نهادهایی همانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سیاست‌گذاری‌هایشان می‌توانند از این یافته‌ها بهره برند. یافته‌های این پژوهش در زبان‌شناسی رایانشی نیز کاربرد دارد.
Purpose: The language of science is one of the social types of Persian language, which is used by the educated classes in scientific works and contexts. The purpose of this research is to present an overall picture of the syntactic properties of the Persian scientific language. The types of sentences, types of tenses, verb tenses, and syntactic constructions have been identified in the scientific texts, their statistics have been presented, and their content has been analyzed.
Methodology: The research questions were addressed through document research methodology, which is one categorized into qualitative approach. To identify the syntactic properties of the language of science, 90 articles in scientific-research publications in two research domain (humanities and basic sciences) and three academic fields (linguistics, geology, and chemistry) were purposefully sampled. These articles are entered into the "QDA Miner Lite" in the form of text, read, and coded.
Findings: Around 1390 codes were extracted and analyzed from these works. The findings of the research showed that one of the common syntactic properties of the Persian scientific language was the use of the subjunctive mood and the simple present, simple past tense, and present perfect. In addition, Persian language speaker researchers prefer to use simple sentences, and write their works in a passive voice. The subjunctive mood with 377 codes and the simple present tense with 325 codes were the most frequent themes in the coding process.
Conclusion: It seems Persian language speaker researchers have tried to use writing structure which is polite. For example, they prefer to write their works in a passive voice in order to say their thoughts and opinions, politely. In addition, probably, Persian language speaker researchers are following the writing traditions from past centuries, which is not compatible to recent science communication’s basics.
Originality/value: This study is the first attempt to identify the characteristics of the language of science in Persian language through the empirical data. The findings of this research can be useful for teachers and educational institutions in teaching the language of science. In addition, institutions such as Persian Language and Literature Academy can take advantage of these findings in their policies. The findings of this research are also useful in computational linguistics.
Machine summary:
از ديگر ســو، نورمند (٢٠١٩) به توضيح ويژگيهاي کلي زبان علم و اهميتي که اين گونۀ زباني در ارتباط علمي دارد اشاره ميکند و پترسن ويليامز (٢٠٢٠) نيز مدلي براي آموزش زبان علم با توجه به ويژگيهاي تازة اين زبان در بافت هاي علمي گوناگون ارائه کرده است .
روش شناسي پژوهش براي پاسخ به پرسش هاي پژوهش ، از بنيان هاي رويکرد کيفي بهره گرفته شده است ، به اين صورت که داده هايي که پژوهشگران با آن ها سروکار داشتند از جنس متن و کيفي بودند و تحليل آن ها نيز نيازمند اصول و قواعد بنيان نهاده شده در رويکرد کيفي بود.
براي اســتخراج ويژگيهاي نحوي زبان علم فارســي در اين پژوهش ، متوني که دربارة موضوعات تخصصي و علمياند از پايگاه هاي اطلاعاتي فارسي (همانند پايگاه علوم انساني، مگيران ، و نورمگز) انتخاب شده اند.
وجه اخباري به ترتيب در مدارک مربوط به شيمي و زمين شناسي و زبان شناســي به تفکيک بررسي و با نرم افزار «کيودياي ماينر لايت » استخراج شده است .
زمان دستوري و صورت هاي گوناگون آن نيز در مدارک شيمي و زمين شناسي و زبان شناسي بررسي و ارقام آن احصا شده است .
فراواني کدهاي زمان حال ساده در آثار شيمي و زمين شناسي و زبان شناسي به ترتيب ٦٩ و ٨٨ و ٥٥ بوده که بيشترين آمار در ميان صورت هاي زماني است .
نمونه هايي ازکدمربوط به زمان ومتن کدگذاري شده درزمينه هاي علمي گوناگون کد زمينه متن کدگذاري شده آينده زبان شناسي سيودو فرض مطرح در بالا مورد بررسي قرار خواهد گرفت .
English as the universal language of science: Opportunities and challenges.
(
, 
, 
)
