Abstract:
به زعم برخی از نظریه پردازان حوزه قدرت، شخص فرهمند (کاریزماتیک) هنگام رسیدن به اقتدار سیاسی با وعده راه چاره برای مصایب داخلی و خارجی، در نظر مریدان خویش فردی خارق العاده با جذبه زیاد و واجد رهبری تلقی میشود. از این رو او باید دایما شایستگیهای خود را به ثبات برساند. نظریه سلطه فرهمندانه در طول تاریخ مصادیق بسیاری دارد. چنگیزخان به عنوان یک رهبر فرهمند با هوش جنگی بسیار و برخاسته از جامعه سنتی مغولان از جمله این نمونه هاست. وی با ابزار شجاعت و جنگاوری، در هجومهایی که به پیروزی و کسب غنایم منجر میشد، اقتدار خود را به پیروان و فرمانبردارانش اثبات میکرد. حوزه قدرت چنگیز ابتدا محدود به گروه کوچکی از مغولان بود، اما تداوم شهامت و کسب منافع مالی برای مریدانش، اقتدار سیاسی وی را گسترش داد. در سالهای آغازین قرن هفتم هجری، هنگامی که چنگیزخان موفق به کسب قدرت مقتدرانه بر قبایل ترک و مغول شد، برای انتظام امور و کنترل بیچون و چرای این قبایل قوانین یاسا را وضع کرد. قوانینی که مسایل مذهبی در آنها با شفقت و اغماض زایدالوصف همراه شده بود و همین امر، رمز ماندگاری یاسا را برای مدتهای مدیدی مهیا ساخت. فرامین یاسا در دوران حکومت ایلخانان در ایران برای حفظ انتظامات نظامی، حذف رقبای سیاسی و حمایت از دیوان سالاران اجرا شد؛ آن هم با ترکیبات وصفی و اسمی که معانی متفاوتی را به منصه ظهور رساند. هدف از پژوهش حاضر بررسی مفهوم واژگانی و ترکیبی یاسا در ادبیات دیوان سالاری ایران عهد مغول (و تا حدی اثرات آن در دوره تیموری) و نقش تعلیمی و بازدارنده آن است.
Cloud formation and rain production have been always of the important concerns in the Iranian plateau and have always occupied the minds of its inhabitants. The expression of this topic in the Pahlavi writings of the Parthian and Sassanian periods prove this claim. In this writings, the description of rain is mixure of myth, science and spiritual affairs. This article aims to find out the ancient Iranian ideas on cloud formation and rain production within the pahlavi writings –the Parthian and especially Sasanian periods- and compare them with the Greek philosophers’ opninons such as Aristotale as well as scientific literature belonging to the Islamic period. This paper tries to shed a light on an attitude of the ancient Iranians about natural sciences and geography and specificall