Abstract:
داستانها و منظومههای عاشقانه زیرمجموعة ادب غنایی هستند که گستردهترین گونة ادبیات فارسی است. بسیاری از این منظومههای عاشقانه هنوز بهصورت دستنویس در دست اشخاص یا در کنج کتابخانهها در پردة گمنامی باقی ماندهاند و تاکنون به خوانندگان معرفی نشدهاند؛ بنابراین نسخههای خطی ازجمله آثاری هستند که باید معرفی و احیا شوند؛ زیرا از سرمایههای ملی و فرهنگی کشورمان به شمار میروند. یکی از این نسخ، ورقه و گلشاه است که در کتابخانة مجلس به شمارة 2/2617 نگهداری میشود؛ این اثر 71 برگ و 2122 بیت دارد. این داستان مربوط به عشق دو عاشق و معشوق به نام ورقه و گلشاه است که درواقع تقلیدی از ورقه و گلشاه عیوقی است. در سراسر داستان، مضامین غنایی و حماسی به هم آمیخته؛ اما مضمون اصلی داستان، روایتی عاشقانه است. در این پژوهش بهصورت تحلیلی و توصیفی به معرفی و تحلیل این داستان و مقایسة آن با داستان عیوقی پرداخته میشود. در این تحقیق به نسخة خطی داستان ورقه و گلشاه، «داستان الف» و به داستان ورقه و گلشاه عیوقی، «داستان ب» گفته میشود.
Machine summary:
در اين مقاله تلاش نگارنده بر اين است که به بررسي و معرفي اين داستان بپردازد که درواقع تقليدي از منظومۀ ورقه و گلشاه عيوقي است ؛ نيز به اين پرسش ها پاسخ داده شود: ١) آيا نويسندة داستان الف (نسخۀ خطي ورقه و گلشاه ) از داسـتان ب (ورقـه و گلشـاه عيوقي) تقليد صرف کرده است يا اينکه نوآوري هايي داشته است ؟ ٢) چه نقاط اشتراک و تفاوتي ميان داستان الف با داستان ب وجود دارد؟ ٣) داستان الف با برخي از منظومه هاي عاشقانه در برخي بن مايه ها چه تفاوت هـا و چـه شباهت هايي دارد؟ ١ـ١ اهداف و ضرورت پژوهش نسخه هاي خطي جزو گران بهاترين ميراث هاي به جامانده از فرهنگ ايران زمين هستند که در گوشه و کنار کتابخانه هاي جهان وجود دارند.
براي شناساندن اين ميراث گران بها مي طلبـد کـه ايـن نسخه هاي خطي ـ حتي آن هايي که به تقليد از شاعران ديگر سـاخته و پرداختـه شـده انـد ـ بررسي و تحليل شوند؛ به همين سبب ، اين نوشتار بـه تحليـل يکـي از نسـخه هـاي خطـي داستان ورقه و گلشاه پرداخته است ؛ زيرا اين داستان در بين مردم ايران رواج بسياري داشته است .
با مطالعۀ اين نسخه نتايج زير به دست آمده است : ـ ورقه و گلشاه از داستان هاي غنايي و عاشـقانه اسـت و ماننـد داسـتان ورقـه و گلشـاه عيوقي يک عشق عذرايي را روايت مي کند که جنبه هاي حماسـي و رزمـي نيـز در آن ديـده ميشود.